Pietruszka – sadzenie, uprawa i zbiór
Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i jest rośliną dwuletnią z rodziny baldaszkowatych, cenioną za swój charakterystyczny zapach oraz bogatą zawartość olejków eterycznych, witamin, minerałów itp. W przeszłości, przed zastosowaniem w gastronomii, pietruszka była używana jako roślina lecznicza. Obecnie jest ona uprawiana na całym świecie jako roślina aromatyczna i lecznicza, odgrywając ważną rolę w kuchni.
Zastosowanie
Stosuje się ją zarówno w postaci świeżej, jak i suszonej, do aromatyzowania potraw. Po zebraniu oraz wysuszeniu można wykorzystać również jej nasiona.
W celach leczniczych pietruszkę stosuje się w przypadku chorób nerek, wątroby itp.
Charakterystyka botaniczna
Pietruszka jest rośliną dwuletnią, w pierwszym roku rozwija rozetę liści, a w drugim roku pojawia się pęd kwiatowy i powstają nasiona. Pietruszka zwyczajna ma bardziej rozgałęziony korzeń niż pietruszka uprawiana ze względu na korzeń, który nie ma znaczenia w diecie, a ponadto posiada bogatą rozetę liści. Liście mogą być gładkie lub karbowane, w zależności od odmiany. Złożony kwiatostan typu baldach rozwija się w drugim roku, po czym następuje tworzenie nasion.
Wymagania środowiskowe
Pietruszka nie jest wymagająca pod względem temperatury, nasiona kiełkują, gdy na zewnątrz jest zaledwie kilka stopni, a dojrzałe rośliny mogą zimować w polu. Jest to gatunek światłolubny, który preferuje miejsca słoneczne, gdzie rozwija się bogata rozeta. Ważnym czynnikiem jest woda, szczególnie w okresie słonecznym i gdy rośliny są jeszcze małe. Aby uzyskać dobre plony, kulturę należy założyć na glebach gliniasto-piaszczystych, bogatych w próchnicę, przepuszczalnych, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego. W przeciwieństwie do pietruszki uprawianej dla korzenia, pietruszka uprawiana dla liści toleruje i preferuje podawanie nawozów organicznych w roku uprawy.
Uprawa
Zakładanie upraw odbywa się poprzez bezpośredni siew na polu, wczesną wiosną lub jesienią. W czasie siewu gleba powinna być dobrze uprawiona, aby zapewnić dobry kontakt małych nasion z glebą i równomierne kiełkowanie. W tym samym celu, po wysianiu, ziemia musi być wałowana. Gleba powinna być również dobrze zaopatrzona w wodę. Siewki kiełkują dość wolno, nasiona potrzebują około 25 dni na wykiełkowanie. W czasie wschodów gleba nie może tworzyć skorupy, ponieważ uniemożliwia ona kiełkowanie siewek.
Odległości siewu mogą wynosić 25-30 cm między rzędami i 5-6 cm między roślinami, w jednym rzędzie, a głębokość 1,5 cm. Można też siać pasami w dwóch rzędach w odległości 15 cm i 40 cm między pasami.
Do umieszczania na parapetach i tarasach pietruszka może być z powodzeniem uprawiana w doniczkach, a odmiana o karbowanych liściach oprócz walorów smakowych pełni również funkcję dekoracyjną.
W celu uzyskania wczesnych zbiorów wiosną można pozostawić na polu część roślin z poprzedniego roku i przykryć je tunelem z folii polietylenowej, zaraz po stopnieniu śniegu. Po wytworzeniu się rozetek liściowych, rośliny te wykształcą łodygę kwiatową. Pietruszkę można również wysiewać jesienią w miejscach chronionych, w celu wcześniejszego zbioru liści w następnym roku.
Pielęgnacja
Jedną z najważniejszych prac pielęgnacyjnych jest zwalczanie chwastów poprzez mechaniczne odchwaszczanie lub za pomocą herbicydów przedwschodowych. Jest to ważne zwłaszcza w fazie powschodowej. Istotna dla obfitego zbioru liści jest gospodarka wodna, należy podlewać w okresie wegetacji etapami.
Okresowo, etapowo można nawozić uprawę nawozami granulowanymi lub dolistnymi, w zależności od potrzeb roślin. Po każdym zbiorze należy rośliny nawadniać i nawozić zbilansowanym nawozem, aby sprzyjać odbudowie rozety liści.
Choroby i szkodniki
Wśród chorób charakterystycznych dla roślin baldaszkowatych najczęściej spotykanymi problemami są mączniak rzekomy i septoria. Objawy pojawiają się na liściach jako białe plamy na roślinach zaatakowanych przez mączniaka i jako plamy z jasnym środkiem w przypadku septorii.
Najczęstszymi szkodnikami są mszyce, które atakują młode liście.
Do ich zwalczania stosuje się zatwierdzone produkty. Wyeliminowanie chwastów i zapewnienie dobrej wentylacji roślin zapobiega pojawianiu się chorób i szkodników.
Zbiór i przechowywanie
Zbiory liści przeprowadza się kilka razy w roku, w zależności od momentu założenia uprawy i warunków oferowanych roślinom. Liście ścina się 3-4 cm od podstawy pędu, uważając, aby nie zniszczyć środkowego pąka rośliny. Zbierać plony można ręcznie lub mechanicznie.
Do spożycia poza sezonem zaleca się wykorzystać suszone liście i nasiona. Również doniczka z kilkoma roślinami może zapewnić spożycie świeżych liści w czasie zimy.