Trüf mantarı, yetiştiricilik teknolojisi hakkında bilgi
Trüf mantarı, sadece ikisi yenilebilir olan ve yüksek gıda değerine sahip birkaç tür içeren Tuber cinsine aittir: Perigord trüfü ve Yaz trüfü.
Tuber melanosporum (siyah trüf mantarı, Périgord trüf mantarı veya Fransız siyah trüf mantarı).
Şapkası ve sapı yoktur. Meyve patates yumrusuna benzer, yuvarlak veya hafif oval, 3-10 cm çapındadır.
Trüf mantarları toprakta sığ bir derinlikte (3-15 cm) yetişir. Güneşe maruz kalan geçirgen, iyi havalandırılmış, kireçtaşı bakımından zengin toprakları tercih eder. Yaprak döken ormanlarda, özellikle meşe ormanlarında bulunur. Genellikle patates ekinlerine benzer yuvalar oluşturur. Sonbahar-ilkbaharda, Kasım’dan Mart’a kadar görülürler.
Meyve gövdesi tüberküllüdür, büyüklüğü bezelyeden yumruğa kadar değişir, kalın, siyahımsı kahverengi, morumsu kahverengi bir kabuğu vardır. Dış kısmı ince, dallı, beyaz damarlarla delinmiştir. Trüf mantarının hoş bir tadı vardır.
Tuber aestivum (yaz trüfü)
Şekil ve boyut olarak önceki türe benzer. Toprakta 3-15 cm derinlikte yetişir. Yaz trüfü sıcak bölgelerdeki meşe ormanlarında bulunur. Humus ve kireç taşı bakımından zengin toprakları tercih eder. Ağustos’tan Şubat’a kadar patates yumruları gibi çok sayıda kümeler halinde görülür.
Meyve gövdesinin yüzeyinde kalın siyah-mavi veya siyah-kahverengi bir kılıf vardır. Mantarın içi sıktır, başlangıçta beyaz-sarı, olgunlukta kahverengidir. Dış kısmında dallanmış damarlar bulunur. Hoş bir tadı ve güzel kokusu vardır.
Fransa, İtalya, İspanya, Yeni Zelanda, ABD vb. ülkelerde yetiştirilir.
Ekolojik gereksinimler
Beslenmeleri sadece heterofiliktir. Trüf mantarları mikorizal mantarlardır. Bu mantarların miselyumu bazı bitkilerin kökleriyle birlikte (simbiyoz) yaşar ve birbirlerine yardım eder. Mikorizal bitki, mantara karbonhidratlar, vitaminler, büyüme uyarıcıları ve fruktifikasyon sağlar. Trüf mantarları bitkiye azot, fosfor ve diğer elementleri kolayca özümsenebilir bir biçimde sağlar.
Trüf mantarları derin, yarı tınlı, iyi havalandırılmış, besin açısından zengin, pH değeri 7,4 ile 8,3 arasında olan kireçtaşı bakımından zengin toprakları tercih eder.
YETİŞTİRME
Kültürün kurulması için mikorizaya hazır odunsu türlerden (tüylü meşe, meşe, fındık türleri, vb.) genç bitkiler gerekir. Mikorizal işlemi (ağaç-mantar ilişkisi) uzman birimler tarafından gerçekleştirilir. Mikoriza iki aşamadan oluşur: ilk aşama odunsu bitkilerin mantar parçaları (sporlar, miselyum) ile aşılanmasıdır, bu işlem laboratuvarda gerçekleştirilir. İkinci aşama, iyi mikorizaya sahip sağlıklı bitkiler elde etmeyi amaçlar. Çalışma seralarda ve daha büyük miktarlar için fidanlıklarda gerçekleştirilebilir.
Dikim
Mikorizal ağaçların nihai sahaya dikimi sonbaharın sonlarında (Kasım-Aralık) veya ilkbaharın çok başlarında (Şubat-Mart) yapılabilir.
Trüf mantarı plantasyonunun 1 hektarı için gereken bitki sayısı, kullanılan türe bağlı olarak 200 ila 600 arasında değişir. Dikim, meyve yetiştiriciliği ve ormancılıkta kullanılan olağan tekniklere göre yapılır.
Dikimden sonra toprak yüzeysel olarak işlenir (5-6 cm derinliğe kadar) ve ağaçların etrafındaki yabani otlar yok edilir. Yabani ot kontrolünden sonra, yüzey kabuğunu yok etmek ve iyi bir havalandırma sağlamak için toprağın sadece hafifçe kazınması gerekir.
Bölgedeki yağış rejimine bağlı olarak, nötr veya hafif alkali su ile sulama uygulanmalıdır.
Hasat
İlk trüf mantarı hasadı mikorizal ağaçların dikilmesinden en az 4 yıl sonra elde edilebilir. Aşılamadan meyve vermeye kadar geçen süre 5-6 yıl ve hatta bazen 8-10 yıl sürer. Meyve verdiği andan itibaren, trüf mantarları 30-40 ve hatta 50 yıl sürebilen çok yıllık bir ürün gibi davranır.
Yaz trüf mantarları sonbaharda, Kasım ayı civarında, siyah trüf mantarları ise kışın, Aralık-Şubat aylarında olgunlaşır.
Olgun trüf mantarları toprağa nüfuz eden hoş ve güçlü bir koku yayar. Bu koku nedeniyle trüf mantarı bitkileri köpekler ve domuzlar tarafından kolayca tespit edilir.
Gerçek hasat büyük bir özenle elle yapılır. Dikimden 10-12 yıl sonra, 6-8 kg/ha/yıl hasat elde edilebilir. 15 yıl sonra 10 kg/ha/yıl ve bazı durumlarda 30 kg/ha/yıla kadar çıkabilir.