Bahçe sümbülü (Hyacinthus orientalis), popüler adıyla “Sümbül“, Akdeniz bölgesine özgü, zamanla tüm dünyaya yayılmış, çok yıllık, dekoratif bir bitkidir. Asparagales takımının, Liliaceae familyasının bir parçasıdır. Hyacinthus cinsi, tunikat soğanlı yaklaşık 30 otsu tür içerir. Soğan küre şeklindedir, tunikattır, çeşidine göre farklı renkte katafillerle (beyaz, sarı, mor, mavi) korunur ve bitkinin devamlılığını sağlar. Genellikle soğanın çapı 4-5 cm’dir, ancak devasa boyutlara (19 cm) ulaşabilir.

Bitki, 15 ila 25 cm uzunluğunda doğrusal yapraklarla 40 cm yüksekliğe ulaşabilir. Çiçekler çeşitli renklerde olabilir: mor, menekşe, beyaz, pembe, şeftali, mavi, kırmızı, sarı ve turuncu, kalın ve etli bir sap (10-25 cm) tarafından desteklenen 5 ila 10’luk gruplar halinde kümelenmiş (bazı melezlerde daha da fazla). Çiçeklerin güçlü ve hoş bir kokusu vardır.

Çok güzeldirler ve yoğun kokularıyla takdir edilirler. Sümbüller Mart sonu-Nisan başında mevsim ortası lalelerle yaklaşık aynı zamanda çiçek açar. Buketler ve aranjmanlar için kesme çiçek olarak mükemmeldirler, ancak ev bitkisi olarak saksılarda da kolayca yetiştirilebilirler. Soğanlar zehirlidir ve bu nedenle kemirgenler tarafından tüketilmezler.

Çeşitliliğine bağlı olarak, Sümbül çiçekleri çeşitli türlerde olabilir:

Yaygın sümbüller: “blue giant”, mavi gökyüzü renginde çiçekleri olan en büyük sümbüllerden biridir.

Çift sümbül: çiçek spiralleri 15-21 cm yüksekliğinde saplar üzerinde düzenlenmiştir.

Çok çiçekli sümbüller: Her bir soğan, narin çiçek düzenlemelerine sahip bir dizi çiçek sapı üretir. Bunlar yaygın veya çift sümbüllerden daha az görülmektedir.

En çok yetiştirilen çeşitler arasında L’İnnocence, Porzellan (beyaz), City of the Haarlem, Yellow Hammer (sarı), Anna Marie, Pink pearl (pembe), Jan Bos, La Victorie (yoğun kırmızı), Delft Blue, Ostara (mavi), Amethyst (mor) sayılabilir.

Hyacinthus romanus Hort. beyaz, pembe ve mavi renkli basit çiçekler geliştirir.

ÇEVRESEL KOŞULLAR

Sıcaklık. Sümbül, toprak üstü organları (elverişsiz koşullarda) kuruyan ve toprak altı organları (soğanları) toprakta hayatta kalarak devamlılığı sağlayan bir bitkidir. Soğanların kök salması için, çeşide ve zorlama dönemine bağlı olarak 8-12 hafta boyunca 3-4 °C’lik düşük sıcaklık döneminden geçmeleri gerekir. Dinlenme sırasında, soğanın 20-22°C’lik sabit sıcaklıklarda tutulması gerekir veya sıcaklığı kontrol etme olanaklarına bağlı olarak, çiçeklenmenin istendiği dönemle ilgili farklı ısıl işlem şemaları uygulanabilir.

Vejetatif gelişme ve çiçeklenme sırasında optimum sıcaklık 16-18 °C’dir. Daha yüksek bir sıcaklık çiçeklenme döneminin önemli ölçüde kısalmasına neden olur.

Işık. Sümbül, özellikle vejetatif gelişme döneminde ve çiçeklenme sırasında çok fazla ışığa ihtiyaç duyar. Işık, zorlama yöntemine başladıktan sonraki ilk günlerde, çiçek saplarının hafifçe uzamasına izin vermek için dağınık olmalıdır.

Substrat. Sümbül, humus bakımından zengin, çok iyi drene edilmiş, verimli, hafif asidik pH değerine sahip hafif toprakları tercih eder.

Havalandırma. Sera bitkileri için düzenli havalandırma gereklidir.

Sulama. Su ılımlı ancak sabit miktarlarda verilmelidir. Atmosfer %70-80 gibi nispeten yüksek bir nem oranına ihtiyaç duyar.

AÇIK ALAN KÜLTÜRLERİ İÇİN

Soğanlar sonbaharda, Eylül-Ekim aylarında dikilmelidir. Toprak nemli olmalıdır. Önceki ürüne gübre uygulanmamışsa, 5-6 kg/m² çok iyi ayrışmış bahçe küfü uygulanmalıdır.

Dikimden birkaç gün önce, bu amaç için onaylanmış ürünler kullanılarak soğanların yıkanması tavsiye edilir.

Çiçekli soğanlar için dikim mesafeleri 15 ila 20 cm ve dikim derinliği 8 ila 10 cm’dir.

ZORLAMA YÖNTEMİNİN UYGULANDIĞI KÜLTÜRLER İÇİN SOĞANLARIN DİKİLMESİ

Kasalarda veya saksılarda, hafif bir alt tabakada, nemli ve iyi drene edilmiş olarak yapılmalıdır. Dikim mesafeleri çok küçüktür, aralarında 2 ila 3 cm vardır. Dikim derinliği, yaprak konisi alt tabakanın yüzeyinde kalacak şekilde oluşturulmalıdır. Dikimden sonra soğanların kök salması için 8 ila 12 hafta boyunca 4 ila 5 °C gibi düşük sıcaklıklarda kalması gerekir. Saksılara veya kasalara dikilen soğanlar için bu süre, dışarıdaki çukurlara gömülerek veya depoda tutularak sağlanır.

Soğanların köklenme döneminden sonra, sıcaklığın 22-23 °C’ye yükselmesi gereken seraya getirilmeleri gerekir.

Zorlama dönemi boyunca, alt tabaka sürekli olarak nemli olmalıdır. Atmosferik nem %70-80 seviyesinde tutulmalıdır.

Seraların havalandırılması, bağıl nemi ve hava sıcaklığını zorlama döneminin her aşaması için en uygun değerlerde tutmak için düzenli olarak yapılmalıdır.

Gübreleme iki aşamada yapılmalıdır: bitkilerin filizlenmesinden sonra ve çiçek tomurcuklarının gelişmesinden sonra.

Hastalıklar ve zararlılar

En sık görülen hastalıklar arasında kurşuni küf (Botrytis cinerea), soğan çürüklüğü (Xanthomonas hyacinthus), bakteriyel yumuşak çürüklük (Erwinia carotovora) ve pas sayılabilir.

Soğanların çürümesine neden olabilecek aşırı sulamadan kaçının.

Soğanların depolarda saklanmadan önce ve dikimden önce ilaçlanması, bu hastalıkların saldırısını önlemenin etkili bir yoludur.

Bitkiler, yapraklarda ve gövdelerde varlığı gözlenen akarlar tarafından saldırıya uğrayabilir. Deforme olurlar – bitkiler zayıf gelişir ve deforme olmuş çiçeklere sahip olurlar.

Bu zararlıları kontrol etmek için özel akarisit tedavileri uygulayın.

Sümbüller, mücadele edilmesi zor zararlılar olan nematodlar tarafından da saldırıya uğrayabilir. Belirtiler yaprakların tabanda şişmesi, kıvrılması ve sarı lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Çiçekler küçük ve deforme olur ve çoğu zaman gelişmezler bile. Nematod istilası durumunda, özel ürünler kullanabilirsiniz.

Dikim için kullanılan soğanların sağlıklı olması ve dikimin dezenfekte edilmiş ve iyileştirilmiş torf kullanılarak en uygun koşullarda yapılması önerilir.

ÇİÇEKLERİN HASADI

Çiçek sapları, bazal tomurcuklar renklendiğinde ve açıldığında, yapraklarla birlikte soğanın üzerindeki ekleme noktasından kesilerek hasat edilir.

Hasattan sonra, tabanları soğuk suya yerleştirilmeli ve teslim edilmeden önce 4 ila 5 gün boyunca saklanabilecekleri 2 ila 3 °C sıcaklığa sahip serin alanlara götürülmelidir.

SOĞAN HASADI

Genellikle zorlamalı kültürlerden elde edilen soğanlar iyileşmez; ancak bazı yetiştiriciler çiçekleri hasat ettikten sonra bu soğanları 2 ila 3 yıl sonra tekrar çiçek açabilecekleri bir tarlaya dikerler. Tarlada kurulan Sümbül kültürleri için, soğanlar yaz aylarında, uyku döneminde, her 3 ila 4 yılda bir sökülmelidir. Tarladan söküldükten sonra soğanlar boyut kategorilerine ayrılmalı, iyice havalandırılmalı, boyut ve varış yerine bağlı olarak ekim yerine yeniden dikilebilecekleri sonbahara kadar (Eylül-Ekim) sıcak, kuru ve iyi havalandırılan alanlarda depolanmalıdır.