Pirinç (Oryza sativa) – buğday ile birlikte en önemli ürünlerden biridir. Pirincin ana kullanım alanı insan beslenmesidir. Pirinç kolayca hazırlanabilir, yüksek besin değerine ve diğer tahıllara göre daha yüksek sindirilebilirlik derecesine sahiptir. Buna ek olarak, pirinç alkollü içeceklerin (sake, bira) üretiminde, ilaç endüstrisinde, yem vb. için de kullanılabilir.

BOTANİK ÖZELLİKLERİ

Pirinç bitkileri dar yaprakları, tepesinde tek çiçekli başakçıklar taşıyan salkım tipi bir çiçeklenme ile karakterize edilir. Taneler bir kabuk ile kaplıdır. Pirincin önemli bir özelliği güçlü kardeşlenmesidir. Bu süreç filizlenmeden 10-15 gün sonra gerçekleşir. Kural olarak, her pirinç bitkisi 3-6 verimli sürgün oluşturur.

Pirinç bitkisi kökler, saman ve yapraklar seviyesinde hava yolları oluşturur ve bu yolların yardımıyla toprak suyla kaplıysa yeraltı organlarının nefes alması için gerekli oksijen sağlanır.

İKLİM VE TOPRAK GEREKSİNİMLERİ

Sıcaklık

Haziran-Ağustos döneminde minimum 20 ℃ sıcaklık gerekli olduğundan, yüksek ısı gereksinimi olan bir üründür. Tohumlar yaklaşık 10-12 ℃ sıcaklıkta çimlenmeye başlar ve çiçeklenme döneminde pirinç bitkileri 27-32 ℃ arasındaki sıcaklıklara ihtiyaç duyar. Çiçeklenme döneminde 15 °C’nin altındaki sıcaklıklar çiçeklerin dökülmesine neden olarak üretim üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.

Nem oranı

Pirinç bitkileri su açısından çok seçicidir. Pirinç ekinlerinin sulanmadığı bölgelerde, tüm vejetatif büyüme dönemi için eşit olarak dağıtılmış aylık 160-300 mm veya 1.000-1.800 mm yağış gereklidir. Sulanan ürünler söz konusu olduğunda, yaklaşık 30-40.000 ㎥ su/ha normları gereklidir.

Sıcak mevsim boyunca ani sıcaklık dalgalanmalarının meydana gelebileceği ılıman bölgelerde, pirinç sadece ısı düzenleyici rolü olan bir su tabakasında yetiştirilebilir.

Işık

Pirinç bitkilerinin yüksek ışık gereksinimleri vardır. Bulutlu günlerin çok olduğu yıllarda pirinç üretimi azalır. Minimum güneş ışığı ihtiyacı 1.000 saattir.

Toprak

Pirinç, yaklaşık % 40 kil içeriğine sahip, hafif geçirgen, pH’ı 6-7 olan ağır toprakları tercih eder. Yüksek su tüketimine neden olabilen kumlu, geçirgen topraklarda ekim yapılması önerilmez. Pirinç bitkileri verimsiz, sorunlu topraklara da ekilebilir.

KÜLTÜR TEKNOLOJİSİ

Mahsul rotasyonu

Pirinç mahsulünün, su temini için kanallar ve su drenajı için kanallar ile sağlanan özel olarak hazırlanmış arazilere yerleştirilmesi gerekir. Bu nedenle, bu tür alanlarda pirincin mümkün olduğunca uzun süre yetiştirilmesi arzu edilir. Ancak pirinç monokültürü tolere edebildiği için bu süre 4 yıldan fazla olmamalıdır. Aksi takdirde, toprak üzerinde olumsuz etkiler meydana gelebilir: asitleşme, sıkışma, besin kaybı, yabani otlanma.

Gübreleme

Besin maddeleri sulama suyu ile topraktan yıkandığı için pirinç gübre uygulamasına çok iyi tepki verir. Dozlar, toprağın tarımsal kimyasal analizini takiben, beklenen hasada ve bitkilerin vejetasyonun belirli aşamalarındaki gereksinimlerine bağlı olarak belirlenir.

Azotlu gübreler, toplam dozun ⅔’ü ekimden önce, geri kalanı ise vejetatif büyüme döneminde (7-9 yaprak aşaması) uygulanmak üzere fraksiyonel olarak verilebilir. Fosfor ekimden önce sonbaharda veya ilkbaharda uygulanabilir ve potasyum ekimden önce tamamen veya azot gibi fraksiyonel olarak uygulanabilir.

Toprak işleme

Sonbaharda, normal topraklarda 23-25 cm ve hafif topraklarda 28-30 cm derinlikte sürüm yapılır. Bazı durumlarda, toprak kontrol edilmesi zor yabani otlarla (köksap olanlar) istila edilmişse, ilkbaharda, köksaplar uzaklaştırıldıktan ve sonbahar sürümüyle negatif sıcaklıklara maruz bırakıldıktan sonra ikinci bir sürüm (yüzeysel) yapılabilir. Periyodik olarak, özellikle eski pirinç tarlalarında veya güçlü bir şekilde sıkıştırılmış, geçirimsiz toprağı olanlarda toprak kazıma önerilir. İlkbaharda, bir diskli tırmık ile bir dişli tırmık ile agrega halinde bir çalışma gerçekleştirilir.

Bir diğer önemli çalışma da arazi tesviyesidir. Bakım tesviyesi yıllık olarak gerçekleştirilir ve diğer mekanik işlerden kaynaklanan düzensizliği düzeltme rolüne sahiptir.

Tohumlar ve ekimi

Tohumlar en az % 98 fiziksel saflığa ve en az % 80 çimlenme kapasitesine sahip olmalıdır. Ekim kuru toprağa veya su tabakasına yapılabilir.

Su tabakasına ekim en yaygın kullanılanıdır, çünkü daha önce ekilen önceden çimlendirilmiş tohumlar kullanıldığında vejetatif büyüme dönemini 10-15 gün kısaltma avantajı sunar. Kuru araziye ekim, genel ekim makineleri kullanılarak tohum serpme yoluyla yapılır. Daha sonra, sel sırasında tohumların hareket etmesini önlemek için arazi yuvarlanabilir.

Ilıman iklime sahip ülkelerin çevre koşullarında, ekim işi toprak sıcaklığı 10-12 ℃’ye ulaştığında gerçekleşebilir.

Yabani ot kontrolü

Pirinç mahsullerinde önemli bir çalışmadır, yabancı ot filizlenmesi su tabakasının varlığı ile desteklenir.

Yabani ot kontrolü, pirinç mahsulü için onaylanmış özel herbisitler uygulanarak ekimden önce yapılabilir. Bununla birlikte, vejetatif büyüme döneminde, bir düzeltme herbisit uygulaması gerekli olabilir. Herbisit uygulamadan önce, su ilgili araziden tamamen boşaltılır ve uygulamadan kısa bir süre sonra, su tabakası 15-20 cm’yi geçmeyecek şekilde tekrar sulanır. Daha sonra, 6-8 gün sonra, su tabakası normal yoğunluğuna dönebilir.

Hastalık ve zararlılarla mücadele

Pirinç mahsullerinde görülebilen en yaygın hastalıklar şunlardır: bakteriyel yanıklık, kahverengi leke, Fusarium solgunluğu. Zararlılar arasında en yaygın olanları şunlardır: Asya pirinç safrası, koyu pirinç tarlası sivrisineği ve sümüklü böceklerdir.

Sulama

Pirinç yetiştiriciliğinde önemli bir bağlantıdır. Ilıman iklime sahip ülkelerde, uygulanan sulama rejimi değişken su seviyeleri ile aralıklı sulamadır. Bu nedenle, bir su tabakasına ekim yapılması durumunda, ekimden 1-2 gün önce, arsa 10 cm su ile doldurulacaktır. Ekimden 6-8 gün sonra, fidelerin köklenmesini desteklemek için su 48 saat boyunca boşaltılır. Ardından, arazi tekrar sulanır ve su tabakasının yoğunluğu kademeli olarak artırılır. Kardeşlenme döneminde, bitkiler için gerekli oksijeni sağlamak amacıyla, su seviyesi 3-4 cm’ye düşürülmelidir. Bundan sonra, su seviyesi kademeli olarak, başlangıçta 10-15 cm’de, daha sonra salkım-çiçeklenme aşamasında maksimum 20-25 cm’ye kadar yükselir. Tane oluşumu döneminde, su tabakasının seviyesi 10-15 cm’ye düşürülecek ve olgunluk aşamasında (sert mum fazı) su temini duracaktır. Suyun tamamen boşaltılması hasattan 10-15 gün önce gerçekleşecektir.

HASAT

Hasat, bitkilerin tepesindeki taneler tam olgunlaşma aşamasındayken (nem oranı % 18-20) yapılır. Takvime göre bitkiler Eylül ve Ekim ayları arasında hasat edilir. Bu işlem, doğrudan tarladan saman biçerdöverinin yardımıyla gerçekleştirilebilir.

Bazı durumlarda, olgunlaşma geciktiğinde veya düzensiz olduğunda, hasat aşamalı olarak gerçekleştirilebilir. Daha doğrusu, taneler % 26-28 neme sahip olduğunda, bitkiler 20 cm yükseklikte kesilir. Ardından, tahıllar % 15-17 neme ulaştığında, bitkiler bir karık açma/kırma ile donatılmış biçerdöver yardımıyla harmanlanır.