Patlıcan (Solanum melongena), ticari olarak olgunlaştığında hazırlanan veya konserve şeklinde yenen meyvesi için yetiştirilir. Patlıcan, Hindistan ve Burma kökenlidir ve 17. yüzyılda Avrupa ekimine girmiştir.

Kök sistemi iyi gelişmiştir ve olgun bitkinin ağırlığının %2’sini oluşturur. Köklerin nakilden sonra toparlanması zordur ve iyi bir toprak hazırlığı gerektirir. Gövde dik, dallı, yeşilimsi-mor renktedir ve yapraklar büyük, oval-mızrak şeklinde, uzun saplı ve koyu damarlıdır. Yapraklar bitki üzerinde dönüşümlü olarak dizilmiştir. Çiçekler büyük, yalnız, mor-indigo renktedir. Meyve, pürüzsüz, parlak yüzeyli, çeşitli şekil ve renklerde bir meyvedir. Tohumlar küçük, parlak, sarımsı gridir.

İklim ve toprak gereksinimleri

Patlıcanlar bitki örtüsü faktörleri konusunda çok seçicidir. Minimum çimlenme sıcaklığı 15 °C’dir ve bitkiler normal olarak 27-32 °C’de büyür. Vejetasyon sırasında 14 °C’nin altındaki sıcaklıklarda büyüme durur, tozlaşma gerçekleşmez ve çiçekler dökülür.

Patlıcanların güneş ışığına iyi maruz kalması gerekir, yetersiz güneş ışığı çiçeklerin dökülmesine ve bitki ve meyvelerin küçük kalmasına neden olur. Bitkiler arasındaki gölgelenme de çiçeklerin dökülmesine neden olabilir. Patlıcanların su ihtiyacı yüksektir ve toprak nemi 30-40 cm derinlikte %80 oranında tutulmalıdır. Bitkilerin besin gereksinimleri de yüksektir ve kolay ısınan verimli, iyi drene edilmiş toprakları tercih ederler. Hava akımları patlıcan ürününe zarar verebilir, güçlü rüzgarlar meyveye zarar verebilir ve patlıcan tarlasının etrafında mısır, sorgum ve ayçiçeği bitkileriyle koruyucu perdeler oluşturulması önerilir.

YETİŞTİRME

TARLADA PATLICAN YETİŞTİRİCİLİĞİ

Mahsul rotasyonu

Patlıcanlar fasulye, bezelye, soğan, kabakgiller ve bazı kök bitkilerinden sonra yetiştirilebilir. Patlıcan, patates, soğan veya sarımsaktan sonra yetiştirmeyin. Düz, güneşli topraklar tavsiye edilir.

Toprak hazırlığı

Bu işlem sonbaharda, 40-50 t/ha gübre ve isteğe bağlı olarak 300 kg/ha süperfosfat ve 150 kg/ha potasyum tuzu ile temel gübreleme uygulaması ile başlar. Gübrelemeden sonra toprak 30 cm derinliğe kadar mobilize edilir, sürülür ve tesviye edilir. İlkbaharda, dengeli gübrelerin daha yüksek azot içeriğine sahip gübreler uygulanır, ancak pH testinden önce yapılmaz.

Çıkış öncesi herbisitler ekimden önce uygulanabilir. Toprağın daha çabuk ısınmasını sağlamak için toprak yükseltilmiş yataklar şeklinde şekillendirilebilir.

Patlıcan fidelerinin hazırlanması ve dikimi

Mahsul yalnızca seralarda, poli tünellerde veya fide yataklarında üretilen fideler tarafından kurulur. Özel substratların yanı sıra toprak, kum, turba karışımı kullanılması önerilir.

Ekim, sertifikalı veya ön işlem görmüş tohum kullanılarak 25 Şubat ile 5 Mart tarihleri arasında yapılabilir. Tohumlar uyarıcı bir çözelti içinde ıslatılabilir.

Çimlendirme yatağında tohumlar 5 cm aralıklı sıralar halinde ve sıralardaki tohumlar arasında 1-2 cm olacak şekilde, 1-2 cm derinliğe ekilir. Bir hektar ürün için yaklaşık 1 kg tohuma ihtiyaç vardır. Ekimden hemen sonra, alt tabaka nemlenmeye karşı spesifik fungisitlerle püskürtülerek işlenir. Bitkiler 2 gerçek yaprak oluşturduktan sonra 7 x 7 cm veya 5 x 5 cm’lik saksılara dikilir. Bu çalışmadan sonra kök sisteminin gelişimini teşvik etmek için gübre uygulanabilir. Dikimden bir hafta sonra, fidelerin ihtiyaçlarına bağlı olarak, onlara büyüme için gerekli elementleri sağlamak için yaprak gübrelemesi yapılabilir.

Patlıcan fidelerinin dikim yaşı 60 gün olmalıdır.

Fideleri dikimden bir gün önce iyice sulayın ve dikimden 2-3 hafta önce sertleştirin. Bu prosedür, fide yatağın/seranın havalandırma pencerelerinin sabahları açılmasını ve akşamları kapatılmasını içerir. Son hafta, bitkilerin yeni çevre koşullarına alışabilmesi için pencereler geceleri de açık bırakılır.

Dikim, toprakta 15 cm derinlikte 14 ℃’nin üzerinde sıcaklıklara ulaşıldığında gerçekleşir. Takvimsel olarak, dikim için en uygun zaman Mayıs ayıdır. Dikimden önce fideler, saksı bir fungusit çözeltisine daldırılarak sulanır. Daha sonraki sulama için, dikimden önce bir damla sulama sistemi kurulabilir. Fideler 10-15 cm derinliğe, 70-90 cm aralıklarla ve sıra başına 30 cm aralıklarla dikilir. Dikimden sonra sulama yapılır ve köklenmeyi teşvik etmek için gübre verilir. Bir sonraki sulamada, verimliliği ve toprak yapısını iyileştirmek ve daha iyi kök emilim koşulları oluşturmak için gübre uygulanabilir.

Yabani ot kontrolü

Patlıcanlar iyi drene edilmiş toprağı tercih eder, 4-5 çapa yapılması önerilir. Bitki sıraları boyunca malçlama yapılırsa, sıralardaki yabani otlar çapalama veya ayıklama yoluyla temizlenebilir. Malçlama toprağı ısıtır, toprak nemini düzenler, iyi bir bitki sağlığı durumu sağlar, yabani otun büyümesini önler ve bakım işlerinin sayısını azaltır.

Haşere ve hastalık kontrolü

Spesifik fungusit ve insektisit tedavileri uygulanarak yapılır. Bitki koruma ürünlerinin etkisine dirençli hastalıkların veya zararlıların ortaya çıkmasını önlemek için, ürünlerin dönüşümlü olarak kullanılması tavsiye edilir.

Diğer ipuçları ve bakım çalışmaları

Dikimden 4 gün sonra boşlukları yedek fidelerle tamamlanmalıdır.

Genel olarak, bitkiler tarlada yetiştirildiğinde kafesleme gerektirmez çünkü hava kısmı oldukça gelişmiştir ve büyük meyveleri sorunsuz bir şekilde destekleyebilir. Ancak kuvvetli rüzgar alan bir bölgeye ekilirse bitkilerin desteğe ihtiyacı olabilir.

Piç sürgün budaması, patlıcan mahsulünde yapılan işlerden biridir ve yaprakların akslarında ortaya çıkan yanal sürgünlerin temizlenmesi gerekir. İlk dallanmaya kadar gövde üzerinde oluşan piç sürgünler yok edilir.

Erken verim elde etmek için, bitkinin büyüyen uçlarını koparmaktan oluşan çimdikleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. İşlem, her sürgün 2-3 meyve oluşturduktan sonra gerçekleştirilir.

Yaprak Dökümü

Mahsulün havalanmasını sağlayan bir çalışmadır. Kurumuş ve hastalıklı yapraklar kültürden uzaklaştırılır. İlk meyvenin büyümesinden sonra, hava sirkülasyonunu desteklemek için yapraklar ilk dallanmaya kadar alınabilir.

Sulama

Patlıcanlar yüksek su tüketicileridir ve yüksek sıcaklık dönemlerinde bile günlük sulama gereklidir. En iyi sulama yöntemi damla sulamadır. Sulama miktarı ve sıklığı çevresel faktörler tarafından belirlenir.

Gübreleme

Patlıcanlar zengin mahsul elde etmek için hem kök hem de yaprak gübrelerinin uygulanmasını gerektirir.

Dikimden 1-2 hafta sonra köklenmeyi teşvik etmek için fosfor açısından daha zengin veya dengeli gübreler verilir. Bitkinin ihtiyaçlarına ve çevre koşullarına bağlı olarak yaprak gübreleri uygulanabilir.

Çiçeklenme ve meyve tutumu döneminde iyi meyve tutumu için kalsiyum ve borlu gübreler uygulanabilir.

Meyve büyümesi daha yüksek miktarda potasyum gerektirir ve bu amaçla potasyum açısından zengin gübreler uygulanabilir.

Bitkilerin stres dönemlerinin üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için özel gübrelerle yaprak ve kök gübrelemesi yapılabilir. Toprak yapısını ve kök emilimini iyileştirmek için kök gübreleri uygulanabilir.

Hasat

Meyve sapı makas veya bıçakla kesilerek elle yapılır. İşlem, meyveler tüketim olgunluğuna ulaştığında, yani basıldığında elastik olduklarında ve yetiştirilen çeşide özgü renge sahip olduklarında gerçekleştirilir. Meyve eti beyaz-yeşil, yumuşak ve tohumlar küçük ve beyaz olmalıdır. Hasat 5-6 gün aralıklarla aşamalı olarak yapılır. Optimum hasat zamanı aşılırsa, meyve eti acılaşabilir ve tohumlar olgunlaşabilir, meyvelerin yenmesi daha az hoş olur.

KORUMALI ALANLARDA PATLICAN YETİŞTİRİCİLİĞİ

Tarla mahsulüne benzer şekilde, önceki mahsul temizlendikten sonra sonbaharda başlayarak gerçekleştirilir. Korunan alanlarda hastalık ve zararlıların görülme sıklığı daha yüksek olduğundan, fidelerin dikilmesinden önce özel ürünlerle dezenfekte edilmesi önerilir.

Dikim

Yukarıda açıklanan prosedüre göre ısıtmalı seralarda üretilen fidelerle yapılır.

Fide hazırlama ve dikim çalışmaları, birkaçı dışında tarla tarımına benzer. Bu nedenle ekim Şubat ayında, dikim ise toprak sıcaklığının sabit 15 ℃ olduğu Nisan ayında yapılır. Fideleri sertleştirirken, o dönemde dış sıcaklıkların oldukça düşük olabileceğini göz önünde bulundurarak, havalandırma pencerelerini gece boyunca açık bırakılmamalıdır. Fideler, dikildikleri seranın koşullarına alıştırılmak için sertleştirilir.

Dikim mesafeleri olarak, sıra başına 90 cm sıra arası ve 35-40 cm bitki arası kullanabilirsiniz. Çalışmalara daha kolay erişim sağlamak için, bitkiler arasında 35-40 cm olacak şekilde, aralarında 60 cm ve şeritler arasında 120 cm olacak şekilde iki sıralı şeritler halinde ekim yapılması önerilir.

Korunan alanlarda, toprağın tüm yüzeyinde folyo ile malçlama yapılabilir.

Korunan alanlarda patlıcan mahsulü kafesleme gerektirir. Kafesleme genellikle ip ile yapılır ve bitkiler ip tarafından yönlendirilir. Bitkinin tabanındaki tüm piç sürgünleri uzaklaştırın, yetiştirme ve meyve vermesi için 2-4 daha güçlü dal bırakın.

Tabandaki yapraklar yaşlandıkça alınır.

Korunaklı alanlarda yetiştirilen bitkiler güçlü bir büyümeye sahiptir ve tarlada yetiştirilen bitkilere göre daha sık sulama ve daha fazla su gerektirir. Gübreleme, suda çözünen gübreler kullanılarak damla sulama ile uygulanabilir. Kök gübrelemesi yaprak gübrelemesi ile tamamlanır.

Kültür, günün en sıcak anlarında günlük olarak havalandırılır.

Hasat

Tüketim olgunluğunda, meyve sapı kesilerek gerçekleştirilir.