Meşcerelerin işletilmesi ve yenilenmesine ilişkin metodolojiler silvikültürel sistemler olarak bilinir. Rejenerasyondan faydalanılabilirliğe (veya fizyolojik ölüme) kadar orman sırasıyla birkaç aşamadan geçer. Rejenerasyon aşamasında, bir hektarda yapay rejenerasyon durumunda birkaç bin fidan, doğal rejenerasyon durumunda ise on binlerce fidan bulunmaktadır. Nihai faydalanılabilirlik anına kadar bu sayı hektar başına sadece birkaç yüz ağaca düşer.

Hektar başına düşen örnek sayısının azalması, her şeyden önce doğal seleksiyonu takiben gerçekleşir ve bu da büyüme alanının kademeli olarak azalması nedeniyle meydana gelir. Bu süreç uzundur, özellikle alanın küçük olduğu koşullarda ağaçların büyümesi yavaştır. Buna ek olarak, çoğu durumda, doğal seleksiyon sürecinden sonra kalan örnekler, ilgili tarafların beklentilerine karşılık gelmez:

• mal sahibinin beklentileri (ekonomik açıdan: tür, kalite, vb.)
• nüfusun beklentileri (sosyal açıdan: rekreasyonel işlevi olan, yakacak odun olarak kullanılan, vb.)
• biyoçeşitlilik ihtiyaçları (ekolojik açıdan: ekosistemin dinamik dengesi, istilacı türlerin ve yerli olmayan türlerin varlığı, vb.)

Ağaç sayısını azaltma süreci ormancılık müdahaleleri (kesim) ile hızlandırılabilir, böylece rotasyon kısaltılır ve toplam odun üretimi artırılır. Seçim, ormanın ekolojik, ekonomik ve sosyal işlevlerinin aynı anda yerine getirilmesini sağlayacak şekilde kontrol edilir.

Meşcerenin özelliklerine (özellikle ağaçların büyüklüğüne) bağlı olarak, çeşitli kesim türleri gerçekleştirilir: bakım işlemleri (temizleme-aralama, seyreltme, kurtarma kesimleri, vb.) ve silvikültürel sistemler (ardışık kesimlere sahip silvikültürel sistemler, sürekli kesimlere sahip silvikültürel sistemler, açık kesimler, koru sistemleri, vb.)

BAKIM İŞLEMLERİ

Temizlik-aralama

Temizleme-aralama işlemleri, genç ve sık meşcerelerde tekrar tekrar gerçekleştirilen silvikültürel müdahalelerdir. Bu müdahaleler, 2-5 yıllık bir periyodikliğe sahip toplu seleksiyon çalışmaları olarak kabul edilir. İlk olarak tüm hastalıklı, kırık örnekler, zararlılar tarafından saldırıya uğrayanlar ve deforme olanlar ayıklanır. Ayrıca, değerli olmayan ve sömürücü türlerden örnekler ihraç edilir ve optimum yoğunluğa ulaşana kadar, tür ve kaliteye bakılmaksızın diğer örnekler de ihraç edilir. Temizlik çalışmalarından elde edilen ahşap malzeme sadece özel koşullarda, kütükler, örgüler, Noel ağaçları, süpürgeler vb. için kullanılır. Çoğu durumda, ayrışması için ormanda bırakılır ve böylece toprak zenginleştirilir.

Seyreltme

Seyreltme çalışmaları her meşcerede uzun bir süre boyunca (yaklaşık 50-60 yıl) tekrar tekrar gerçekleştirilir. Meşcerenin özelliklerine (türler, meşcere yoğunluğu, yönetim hedefleri ve diğer hususlar) bağlı olarak her 4-10 yılda bir müdahale gereklidir. Ağaçların bireysel ve olumlu bir şekilde seçilmesi tavsiye edilir, böylece onlarla rekabet eden bozuk örnekler ortadan kaldırılarak sağlıklı, iyi biçimlendirilmiş ve değerli örneklerin (gelecekte) büyümesi ve gelişmesi teşvik edilir. Seyreltme çalışmalarının yoğunluğu her zaman meşcere yapısı ile ilişkilendirilmelidir, böylece seyreltmenin etkisi kalan bireysel ağaçlar ve orman meşceresi üzerinde olumlu olur. Meşcerenin stabilitesi ve kalitesi müdahaleden sonra etkilenmemelidir. 4 tip seyreltme çalışması vardır:

• düşük seyreltme – düşük canlılığa sahip, büyümede geride kalan ağaçları keserek negatif seçim;
• yüksek seyreltme – gelecekteki ağaçlarla (üstün niteliklere sahip) rekabet eden uzun ağaçları keserek pozitif seçim;
• karışık seyreltme – hem düşük canlılığa sahip hem de yüksek canlılığa sahip ağaç türlerinin kesilmesi;
• şematik seyreltme – düzenli meşcerelerde (sıralar halinde), bir sıradaki belirli örneklerin kesilmesiyle (örneğin her ikinci ağaçta) veya bazı sıraların tamamen kaldırılmasıyla gerçekleştirilir.

Seyreltmeden elde edilen ahşap malzeme genellikle pazarlanabilir (ara gelirler).

Kurtarma kesimleri

Kurtarma kesimleri, sanitasyon kesimleri veya hijyen kesimleri, ağaçların yaşına, boyuna veya çapına bakılmaksızın herhangi bir meşcerede ihtiyaç duyulduğunda gerçekleştirilen ormancılık müdahaleleridir. Hastalık veya zararlılardan ( bulaşma kaynakları) etkilenen türleri acilen keserek uygun bitki sağlığı koşullarını sağlamayı amaçlarlar. Ayrıca, kuru, kırılmış veya devrilmiş ağaçlar da meşcere içinde enfeksiyon kaynağı olduğundan, periyodik olarak uzaklaştırılmalıdır.

Silvikültürel sistemler

Meşcerelerin işletilmesi ve yenilenmesine ilişkin metodolojiler silvikültürel sistemler olarak bilinmektedir. Yüksek ormanlarda, ardışık kesimler, sürekli kesimler ve açık kesimleri içeren farklı uygulamalar vardır. Doğru uygulamayı seçerken çeşitli ekolojik, ekonomik ve sosyal hususlar dikkate alınır. Meşcerenin bileşimi (mevcut türler) ana husustur. Tohumların filizlenme için çevresel gereksinimleri ve fidelerin optimum gelişim için çevresel gereksinimleri türlere göre farklılık gösterir.

Fidelerin büyümesi ve gelişmesi belirli gübreler uygulanarak teşvik edilebilir. Ayrıca, bazı hastalıkların ortaya çıkması ve bazı zararlıların kitlesel olarak çoğalması zamanında tespit edilmelidir. Önlem ve kontrol tedavileri spesifik fungisitler ve insektisitlerle gerçekleştirilebilir. Zararlıya bağlı olarak feromon tuzakları, tuzak ağaçları, yapışkan tahtalar ve tuzak tahtaları kullanılabilir.

Silvikültürel sistemler ile ardışık kesimler ve koruma altında rejenerasyon

Bu kategori tek tip shelterwood sistemini ve grup shelterwood sistemini içermektedir. Her iki durumda da olgun ağaçların kesilmesi, doğal tohumlama (tohum üretiminin cömert olduğu mast (verim) yılları) ile ilgili çeşitli müdahaleler yoluyla kademeli olarak yapılır. Bu silvikültürel sistemlerle yönetilen ormanların çoğu, türe (kayın, meşe, karışık meşcereler) ve ülkeye (yasalar) bağlı olarak 100-120 yaşlarında işletilmektedir.

Tek tip shelterwood sistemlerinde, fidanları yaşlı ağaçların koruması altına yönlendirmek için meşcere eşit şekilde inceltilir. Meşcerede 3-4 ardışık kesim yapılmalıdır:

• hazırlık kesimi (eğer gerekliyse); 
• tohumlama kesimi; 
• ikincil kesim; 
• son kesim.

Grup shelterwood sistemlerinde (meşcerenin düzensiz incelmesi, daha büyük ışık boşlukları oluşması), 3-4 ardışık kesim de gerçekleştirilir:

• hazırlık kesimi (eğer gerekliyse); 
• boşlukları açmak veya oluşturmak için kesimler;
• boşlukları genişletmek için kesimler;
• son kesim (tüm olgun ağaçlar değerlendirildiğinde).

Net kesimler

Bu yöntem, faydalanılabilir yaşa ulaşmış tüm olgun ağaçların tek bir kesimle kesilmesini içermektedir.

Bazı orman türlerinde (örneğin ladin, kavak, yalancı akasya ve diğerleri), fidelerin çevresel koşullar (özellikle ışık) açısından ihtiyaçları nedeniyle, tekrarlanan kesimlerden sonra meşcere içinde yenilenme çok zor veya imkansızdır. Bu türlerin rejenerasyonu için en uygun yöntem, kesimlerin yapılmasından sonra açık arazidir.

Ayrıca, biyotik ve abiyotik faktörler nedeniyle rüzgar, kar yağışı veya ağaçların kitlesel kurumasından yoğun şekilde etkilenen meşcerelerde net-kesme işlemleri gerçekleştirilmektedir. Habitatın üretken potansiyelini kullanmayan türlerle çok düşük üretkenliğe sahip meşcereler söz konusu olduğunda, restorasyon-ikame çalışmaları gerçekleştirilir. Bu çalışmalar, düşük verimli ağaçların kaldırılmasını ve ardından ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan ilgi çekici türlerle yapay rejenerasyon yapılmasını içermektedir.

Sürekli kesim işlemleri

İyi belirlenmiş bir dizi kritere bağlı olarak seçilen ağaçların söküldüğü tüm yaşlı yapıya sahip orman meşcerelerinde uygulanır. Meşcereden bazı örneklerin sökülmesinden sonra, kalan boşluklarda doğal olarak yenilenme gerçekleşir.

Bu meşcerelerde aynı anda her yaştan ve her büyüklükten ağaç bulunmaktadır ve bu nedenle birçok ormancılık müdahalesi aynı anda gerçekleştirilmektedir: doğal rejenerasyona ve fidan gelişimine yardımcı olmak, genç ağaçların bakım işlemleri, rejenerasyon yöntemleri ve silvikültürel sistemler vb.

Ayrıca:

• Bir ormandaki en büyük biyolojik çeşitlilik bazı ağaçların kesilmesinden sonra ortaya çıkar. Serbest bırakılan arazi, meyve türleri de dahil olmak üzere çeşitli ot benzeri ve çalılık bitkiler tarafından hızla işgal edilir. Bu bitkiler böcekleri, otçul türleri (örneğin geyik) ve hepçiller (örneğin ayılar, yaban domuzları) çeker. Ve son olarak, etoburlar otçulların varlığından etkilenir. Böylece sömürü müdahaleleri birçok türe vazgeçilmez yiyecek ve barınak sunar;
• Ormanlardan yararlanma, ülkeye bağlı olarak normlar (Kanunlar, Teknik Normlar) tarafından koşullandırılır. Bunlar, ormanların ekolojik işlevinin (biyolojik çeşitlilik) sürdürülmesini sağlayacak şekilde formüle edilmelidir.

Bazı ülkelerde, işin daha iyi kontrol edilebilmesi için, kesilecek ağaçlar müdahaleden önce işaretlenir. İşaretleme aşağıdakilerden oluşur:

• kullanılacak ağaç örneklerinin seçilmesi;
• seçilen ağaçların dibindeki kabuğun oyulması ve işaretleme çekici ve belirli bir renkteki boya ile ayırt edici bir işaret (kod) uygulanması;
• sökülecek ağaçların göğüs yüksekliği çapının (1,3 m yükseklikteki çap) ölçülmesi ve her bir değerin veri tabanına kaydedilmesi;
• seçilen ağaçların yüksekliğinin ölçülmesi ve veri tabanına kaydedilmesi (istatistiksel bir ağaç topluluğunun yüksekliği ölçülür);
• seçilen ağaçların kalitesinin görsel olarak değerlendirilmesi ve ilgili kalite sınıfının veri tabanına kaydedilmesi;
• gövdenin oyulması ve işaretlenen her ağaca karşılık gelen mevcut numaranın kaydedilmesi.