Narenciye cinsi, genellikle narenciye bitkileri olarak adlandırılan limon, portakal, greyfurt, pomelo, mandalina gibi çeşitli bitki türlerini içerir. Rutaceae familyasının bir parçası olup Asya ve Avrupa kökenlidirler. Okyanus iklimine geçiş yapan ılıman karasal iklime sahip ülkelerdeki çevre koşulları, narenciye bitkilerinin bahçede yetiştirilmesi için uygun değildir, ancak saksıda yetiştirilen iç mekan bitkileri olarak kullanılabilirler.

Bu türlerin bakımı kolay olmasa da, yaprak dökmeyen yaprakları, hoş kokulu çiçekleri ve renkli meyveleri, meraklıların bu bitkilere gereken ilgiyi göstermesini sağlar. Türlere bağlı olarak, bazı narenciye bitkileri kültür saksılarında yetiştirmek için daha uygundur – cüce türler ve belirli çeşitler. Bir narenciye bitkisi satın alırken, bu tür saksılarda büyümeye daha iyi yanıt veren ve tercihen kendi kendine döllenen (kendi kendine tozlaşan) türlerin seçilmesi önerilir. Günümüzde, çiçekleri kendi kendine tozlaşan bazı çeşitler pazarlanmaktadır. Doğal olarak kuvvetli büyüyen türler, belirli bir boyuta ulaşana kadar saksıda büyüyebilir. Bu tür bitkiler, ıhlamur, kamkat, kalamondin, Buda’nın eli gibi iç mekan koşullarına en iyi uyum sağlayan bitkilerdir. Narenciye bitkilerinin biyolojik döngüsü, bitki büyümesi, çiçeklenme ve meyve verme ile karakterize edilen bir vejetasyon dönemini ve genellikle düşük sıcaklıkların meydana geldiği kış aylarında bir uyku dönemini içerir. Bu dinlenme dönemi bitkinin çiçek açması için çok önemlidir.

ÇEVRESEL KOŞULLAR

Narenciye bitkilerinin çoğu çevresel koşullarla ilgili aynı gereksinimlere sahiptir ve onları ev bitkisi olarak yetiştirmek belirli parametreler gerektirir.

Işık ve sıcaklık

Bu türler ışığı çok severler, hem yazın hemde kışın iyi aydınlatılmış yerlere yerleştirilmeleri gerekir.

Yaz aylarında turunçgil bitkileri güneş ışığından faydalanmak için dışarıya çıkarılmayı tercih eder. Bitki yaprak yanıklarına maruz kalabileceğinden, onları çok erken doğrudan güneş ışığına maruz bırakmamaya dikkat edin. Aşağıda bitkilerin ilkbaharda dışarıya taşınmasıyla ilgili bilgileri bulacaksınız.

Kış aylarında narenciye bitkileri, bir sonraki ilkbaharda çiçeklenme için gerekli olan uyku dönemine girebilmek için 10-15 °C’lik daha düşük sıcaklıklara ihtiyaç duyar. Kış aylarında bitkilerin mümkün olduğunca fazla ışıktan yararlanabilmeleri için güneye bakan bir pencerenin yakınına yerleştirilmeleri önerilir. Kışın yüksek sıcaklıklar uyku dönemine giremeyecekleri için tavsiye edilmez.

Nem

Narenciye bitkileri yüksek atmosferik nemi tercih eder, bu nedenle diğer bitkilerle birlikte yerleştirilmeleri uygundur. Özellikle havanın iç mekanlarda kuru olma eğiliminde olduğu kış aylarında bu konuya özel dikkat gösterilmelidir.

Yapraklara sıcak mevsim boyunca su püskürtülmelidir. Kışın, yapraklara yalnızca sıcaklık 15 °C’den yüksekse püskürtün (aşağıda en uygun kışlama koşullarını bulabilirsiniz).

Bağıl nemi yüksek tutmak için saksı taşlı bir tablaya yerleştirilebilir. Böylece kökler aşırı sudan korunur ve buharlaşması bitki için uygun bir ortam sağlar.

SULAMA

Sorunlar genellikle yanlış sulamadan kaynaklanır. Alt tabakanın sürekli nemli olması için aşırı sulama önerilmez, ancak bitki alt tabakanın yüzeyi kuruduğunda (ilk 3-5 cm) sulanmalıdır. Aşırı sulama kök çürümesine, yaprak dökülmesine yol açabilir ve bitkide dengesizlik yaratabilir.

Çok fazla bakımdan dolayı bitki bazen çok sık sulanır. Narenciye bitkilerinin az sıklıkta, bol miktarda su ile sulanmayı, sık sık az miktarda su ile sulanmayı tercih ettiğini unutulmamalıdır.

Bitkilerin doğrudan musluk suyu ile sulanması tavsiye edilmez. Klorsuzlaşması ve oda sıcaklığına ulaşması için açık kaplarda en az 24 saat bekletilmelidir.

Yağmur suyu toplama imkanı varsa, bu bitkileri sulamak için iyi bir seçenektir.

Su kaynağı ne olursa olsun, oda sıcaklığında olmalıdır. Çok soğuk suyla sulama yaprak dökülmesine yol açabilir.

Kesin su miktarını ve sulama sıklığını belirlemek mümkün değildir çünkü bunlar büyük ölçüde oda sıcaklığına, olası hava akımlarına, alt tabakanın hacmine ve bitkinin yönüne bağlıdır. Temel kural, alt tabakanın iki sulama arasında biraz kuruması ve saksının tabanındaki alt tabakanın uzun süre çok ıslak kalmaması için suyun iyi drenajının sağlanmasıdır.

GÜBRELEME

Bitkilerin uygun büyüme ve gelişmeyi, çiçeklenmeyi ve meyve vermeyi sağlamak için gübrelenmesi gerekir. Dahası, saksı dikimi köklerin alt tabakanın yalnızca sınırlı bir hacmini keşfetmesine izin verir.

Mevcut ürün yelpazesi size narenciye bitkileri için özel olarak tasarlanmış gübreler bulma avantajı sağlar.

Gübreleme sıklığı yılın zamanına bağlı olarak değişir.

Mart ayında, çiçeklenmeyi teşvik etmek için uygun olan düşük nitrojen içerikli bir gübre uygulayabilirsiniz.

Mayıs ayından itibaren bitkiler haftalık veya 2 haftada bir gübrelenmelidir. Dengeli makro element içeriğine sahip ve tercihen mikro elementler de içeren bir gübre kullanılması tavsiye edilir.

Mikro elementlerin kaynağı önemlidir, demir bitkinin gelişiminde önemli bir rol oynar.

Ekim ayından itibaren ışık yoğunluğu azaldığında, sıcaklıklar düştüğünde ve bitkinin süreçleri yavaşladığında, bitkinin sağlığına ve çevre koşullarına bağlı olarak gübrelemeye ara verilmesi veya 1-2 ayda bir gübre uygulanması önerilir.

SAKSI DEĞİŞİMİ – DOĞRU SAKSI VE SUBSTRAT

Saksı değişimi genellikle her 1-2 yılda bir yapılmalıdır.

Bu prosedür, saksı bitki için çok küçük hale geldiğinde ve kökler büyüyerek saksı hacminin çoğunu kapladığında önerilir. Saksının çok küçük hale geldiğinin bir başka işareti de köklerin tahliye deliklerinden dışarı çıkmaya başlamasıdır.

Saksının çok küçük olup olmadığını kontrol etmek için bitkiyi eğik bir konuma getirin, saksıyı dikkatlice çıkarın ve köklerin çok fazla büyüyüp büyümediğini kontrol edin. Saksıyı çıkarmayı kolaylaştırmak için bitkiyi birkaç gün sulamayın.

Narenciye bitkileri kökleri için yeterli alana sahip olmayı severler ve saksı değişimi zamanında yapılırsa, saksının çok küçük olmasından kaynaklanan stres önlenebilir. Ancak saksı değişimi gecikirse ve kökler çok büyümüşse, köklerin dağılması için toprak kenardan kolayca gevşetilmelidir. Kurumuş veya kahverengileşmiş kökler kesilmelidir.

Bu bitkiler alt tabakada su durgunluğunu tercih etmediğinden, iyi bir drenaj için alt tabakayı saksıya koymadan önce bir taş tabakası yerleştirilebilir. Küçük kırık seramik parçaları da kullanabilirsiniz.

Saksı değişimi kış sonunda yapılmalıdır. Hem genişlik hem de yükseklik olarak daha büyük ve tahliye delikleri olan bir saksı seçin.

Dikkat! Saksıyı değiştirirken çok büyük olması tavsiye edilmez çünkü alt tabakanın köklerin ulaşamadığı kısmı çok uzun süre ıslak kalır ve bu da kök çürümesine yol açar.

Narenciye bitkileri, iyi su drenajı sağlayan nemli, besin açısından zengin bir alt tabakayı tercih eder. Narenciye için özel bir alt tabaka kullanabilir veya torf, kompost ve perlit kullanarak bir alt tabaka hazırlayabilirsiniz.

Saksı değişiminden sonra, bir ay geçtikten ve bitki yeni saksıya ve alt tabakaya yerleştikten sonra gübrelemeye başlanmalıdır. Genellikle pazardan alınan bitkilerin saksıları boyutlarına göre çok küçüktür, bu nedenle bitkiyi satın alıp yeni ortamına yerleştirdikten sonra daha büyük bir saksıya yerleştirmeniz önerilir. Eğer saksıyı değiştirmek istemiyorsanız, sadece üstten bir kat toprak değiştirebilirsiniz. Saksı değişiminden sonra bitki sulanmalı ve ilerleyen günlerde alt tabaka nemli tutulmalıdır.

BUDAMA

Bitkiler serbestçe büyümeye bırakılabilir ve taç şekli artık uygun değilse düzeltici budama uygulanabilir. Bu işi yapmak için en iyi zaman, bitkinin dışarı çıkarıldığı ilkbahardır.

Güçlü, dik büyüyen sürgünler tacın alt kısmında büyümüşlerse çıkarılabilir veya tacın üst kısmında büyümüşlerse kısaltılabilir. Bu budamalar daha çok olgun bitkiler için geçerlidir.

Bitki aşılama yoluyla elde edilmişse, ana stoktan çıkan tüm sürgünler temizlenmelidir.

ÇİÇEKLENME

Çiçek açmak için bu bitkilerin çok fazla ışığa ve doğru beslenmeye ihtiyacı vardır. Bu nedenle, çiçeklenme için güneşli bir yer ve gübreleme gereklidir.

Soğuk mevsimi daha düşük sıcaklıklarda ve daha az sulamayla geçirmek, genellikle ilkbaharda çiçeklenme için yararlı olan bir uyku dönemine girmesine yardımcı olur. 10 °C’den düşük, ancak gece boyunca donma noktasının üzerindeki sıcaklıklar ilkbaharda çiçeklenme için uygundur.

Çiçeklenme söz konusu olduğunda bitkinin yaşı önemli bir rol oynar. Çoğu türün çiçek açması için en az 4 yıl gerekir.

ÇOĞALTMA

Narenciye bitkileri, tür ve çeşide bağlı olarak tohum, çelik veya aşılama yoluyla çoğaltılabilir.

Tohum yoluyla elde edilen bitkiler aşılama gerektirir, aksi takdirde çok uzun bir süre sonra çiçek açarlar.

Çelikler veya aşılama yoluyla çoğaltma, 3-4 yıl sonra çiçek açacak bir bitki elde edilmesini sağlar. Ayrıca köklendirme uyarıcıları da kullanılabilir.

Aşılama durumunda, ortaya çıkan yaraları korumak için mastik kullanılabilir.

KIŞLAMA

Bu dönem, bitkinin ilkbaharda çiçek açması için uyku halinden geçme şansı sunar. Bu nedenle, sonbaharın gelmesiyle ve bitkiyi iç mekana taşıdıktan sonra, sulama ve gübreleme azaltılmalı ve bitki, tercihen güneye bakan ve sıcaklıkları 10 ila 15 °C arasında olan aydınlık bir yere yerleştirilmelidir. Gece boyunca sıcaklık 10 °C’nin biraz altına düşerse, bu bir sorun değildir ve hatta tavsiye edilir.

Ortam sıcaklığı 15 °C’yi aşarsa, bitkiler daha sık sulanmalıdır, ancak yukarıda belirtildiği gibi, bu sıcaklık bahar çiçeklenmesi için uygun değildir.

Narenciye bitkileri cereyanı tercih etmez ve sık sık açılan kapı veya pencerelerin yakınına yerleştirilmemelidir.

BİTKİLERİN İÇ/DIŞ MEKANLARA TAŞINMASI

Okyanus iklimine geçiş yapan ılıman karasal iklime sahip ülkelerdeki çevresel koşullar, bu türlerin iç mekan bitkisi olarak yetişmesine izin verir, ancak sıcak mevsim boyunca narenciye bitkileri, bol güneş ışığından yararlandıkları bir terasta bulunduklarında dışarıda gelişir.

Dikkat! İlkbaharda evden taşınması ve doğrudan güneş ışığına yerleştirilmesi, ışık tercihlerinden bağımsız olarak her türde karşılaşılan bir sorun olan yaprak güneş yanığının ortaya çıkmasına neden olur.

Bitkinin ilkbaharda içeriden dışarıya taşınması ve sonbaharda bunun tersinin yapılması, bitkinin mümkün olduğunca az strese girmesi için çok önemlidir. Aksi takdirde yaprak/çiçek/meyve dökülmesi, durgun büyüme vb. gibi çeşitli sorunlarla karşılaşırsınız.

Bitkinin zarar görmemesi için iklimlendirmeden geçmesi gerekir. Bitki yavaş yavaş yeni ışık ve sıcaklık koşullarına alışacaktır. İlkbaharda dışarıya taşınması, artık 10 °C’nin altında sıcaklık riski olmadığında yapılmalıdır.

İlk günlerde bitki mümkün olduğunca fazla ışıktan yararlanabileceği bir alana yerleştirilmeli, ancak doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. İlk gün, doğrudan güneş ışığı altında bir saat hareket ettirilmeli, daha sonra doğrudan güneş ışığından uzaklaştırılmalıdır. Ertesi gün, bitkinin doğrudan güneş ışığında geçirdiği süreye yaklaşık bir saat ekleyin. Bitkinin yeni çevre koşullarına uyum sağlayacağı 1-2 hafta boyunca bu şekilde devam edin. İklimlendirmeden sonra bile güneş yanığı belirtileri gözlenirse, bitki çok yüksek sıcaklıkların olduğu saatlerde kısmen gölge bir yere taşınmalı ve iklimlendirme sürecine devam edilmelidir.

Bitkinin her gün taşınması gerekeceğinden, bu işlem için tekerlekli destek üzerine yerleştirilebilir.

Özel gübrelerin yapraktan uygulanması, bitkinin bu değişimin neden olduğu stresin üstesinden daha hızlı gelmesine yardımcı olur.

Bitki dışarı çıkarıldıktan sonra verilen su miktarına ekstra dikkat edilmelidir, çünkü daha yüksek sıcaklıklar ve hava akımları nedeniyle alt tabaka daha hızlı kuruyacak ve bitki daha fazla suya ihtiyaç duyacaktır. Kural, bitkiyi tekrar sulamadan önce alt tabakanın ilk 3-5 cm kurumasına izin verilmesidir.

Gece sıcaklıkları 10 °C’nin altına düşerse, bitki içeriye alınmalıdır.

Sonbaharda bunun tam tersini yapmalısınız: Bitkiyi 1-2 hafta boyunca ışığa ve düşük sıcaklığa uyum sağlaması için gölge bir yere yerleştirin. Artık her gün hareket ettirilmesi gerekmez, ancak yine de ışıktan faydalanması gerekir. Sulama kademeli olarak azaltılmalıdır. Sıcaklıklar 10 °C civarındaki değerlere ulaştığında bitki iç mekana taşınmalıdır.

OLUŞABİLECEK DİĞER SORUNLAR

Uygun olmayan çevresel faktörler veya yetersiz besin nedeniyle abiyotik hastalıkların neden olduğu sorunlarla sık sık karşılaşıyoruz. Bu semptomlar genellikle biyotik hastalıklarla karıştırılır ancak çoğu zaman bitkinin fizyolojik süreçlerindeki işlev bozukluklarıyla karşı karşıyayızdır.

Yaprak dökümü

Bu sorun aşağıdaki gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:

• yetersiz veya aşırı sulama;
• bitkiyi taşıdıktan sonra sıcaklık veya ışık yoğunluğunda ani değişiklik;
• yetersiz besin;
• bir hastalık veya haşerenin varlığı, ancak bu durumda genellikle belirli semptomlar da gözlemlenir.

Kışın, narenciye bitkileri düşük atmosferik nem veya birbiriyle ilişkili olmayan çevresel faktörler (sıcaklık, ışık ve su) nedeniyle yapraklarının bir kısmını kaybetme eğilimindedir. Bu reaksiyondan kaçınılmalıdır, ancak bitki ölmez ve ilkbaharda yeniden canlanır. Yaprak dökülmesinin ilk belirtilerinde bitkileri aşırı sulamak veya gübrelemek sıklıkla yapılan bir hatadır ve bu işlem sonunda bitkinin ölümüne yol açabilir.

Bu sorun ortaya çıktığında, yaprak dökülmesinin nedenini bulmak gerekir.

Meyvelerin düşmesi

Herhangi bir elementin eksikliğinden, ani sıcaklık değişimlerinden veya alt tabaka nemindeki büyük değişimlerden (çok yüksek veya çok düşük nem) kaynaklanabilir.

Güneş yanığı

Bunlar genellikle bitki iklime alıştırılmadan güneşli bir yere taşındığında ortaya çıkar. Bu durumda, belirli açık renkli lekeler ortaya çıkar. Üzerinde yanık olan doku yeniden oluşmaz ve bu belirtilere sahip yaprakların alınması önerilir.

Sararmış yapraklar

Doğru besin, bitki büyümesi ve gelişiminde önemli bir rol oynar. Elementlerden biri eksik olduğunda, çeşitli sorunlara neden olan bir dengesizlik meydana gelir.

Demir eksikliği narenciye bitkilerinde yaygındır ve damarlar arasındaki yaprak uzuvlarının sararması ile kendini gösterir ve damarlara yakın alan yeşil kalır. Belirtiler sürgünlerin tepesinden itibaren görülmeye başlar. Şiddetli eksiklik durumunda, taban yaprakları da sararır.

Azot eksikliği, damarların renk değişikliği de dahil olmak üzere yaprakların tamamen sararması ile kendini gösterir ve taban yapraklarından başlar.

Parlak yapraklar

Narenciye bitkileri, iyi bakıldıkları ve uygun şekilde gübrelendikleri takdirde doğal olarak parlak yapraklara sahiptir. Bununla birlikte, yapraklarda yaprak bitleri, beyaz sinekler, kabuklu bitler ve unlu bitlerin varlığıyla ilişkili olan “tatlı özsu” adı verilen yapışkan bir sıvının görülebildiği zamanlar vardır. Bu rahatsızlığı ortadan kaldırmak için zararlıların kontrol edilmesi ve sıvının nemli bir bezle yapraklardan silinmesi önerilir.