Marul (Lactuca sativa), Compositae familyasından bir sebze bitkisidir. Tüm yıl boyunca salata hazırlamak için kullanılan, özellikle yaprakları için tarlada ve korunaklı alanlarda yetiştirilir. Bu bitki hidroponik yetiştiricilik için de çok uygundur. Şu anda piyasada çok çeşitli türler ve melezler bulunmaktadır. Marul mahsulü zararlılardan ve hastalıklardan etkilenebilir, doğru tedavisi önemlidir.

MARULUN BAŞLICA HASTALIKLARI

VİRÜS

Marul mozaik virüsü

Saldırıya uğrayan bitkilerde, damarlar arasındaki dokularda renk değişikliği lekeleri görülür Bunlar bitkiye mozaik görünümü verir. Şiddetli bir saldırı durumunda, bu semptomlara bodur deforme olmuş yapraklar eşlik eder. Bitkiler küçük kalır ve baş oluşturmaz. Virüs, çeşitli yaprak biti türlerinin yanı sıra hastalıklı tohumlar yoluyla da bulaşır.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• sağlıklı tohum kullanımı;
• yaprak biti popülasyonunu sınırlamak için mahsulde yabani ot kontrolü;
• ayrıca yaprak biti popülasyonunu kontrolü için spesifik insektisitlerin uygulanması.

MİKOZİS

Marul tüylü mildiyö (Bremia lactuceae)

Hastalık yere yakın bazal yapraklarda görülür. Yapraklarda büyük, camsı lekeler ve alt tarafta mantarın fruktifikasyonunu temsil eden ince, beyazımsı bir tüylenme vardır. Şiddetli bir saldırı durumunda, hastalık tüm bitkinin çürümesine neden olabilir. Hastalığın ortaya çıkması 15 ila 17 ℃ arasındaki sıcaklıklar ve yüksek atmosferik nem ile desteklenir. Mantarın bulaşması ise taşıyıcılar (su, hava, hayvanlar, insanlar, aletler vb.) tarafından taşınan sporlar aracılığıyla gerçekleşir. Hastalık fide aşamasında da ortaya çıkabilir.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• hasattan sonra bitki kalıntılarının yok edilmesi;
• yağmurlama sulamadan kaçınılması;
• optimum dikim yoğunluğu ve bitki seyreltmesi yapılması;
• hava sirkülasyonunu teşvik etmek için yabani ot kontrolü;
• fide aşamasından başlayarak ve bu hastalığın ortaya çıkmasına elverişli dönemlerde önleyici marul fungisit uygulamaları.

Marul külleme (Erysiphe cichoracearum)

Yaprakların üst tarafında çok ince beyaz tozlu bir gelişim görülür ve hastalık geliştikçe tüyler gri ve tozlu bir hal alır. Saldırıya uğrayan yapraklar solar ve parlaklığını kaybeder. Nihayetinde, tozlu gelişimin altındaki dokular kurur ve bitkiden ayrılır. Mantar bitkiye yüksek nem ve düşük güneş ışığı (bulutlu) koşullarında saldırır. Mantarın bulaşması ise taşıyıcılar (su, hava, hayvanlar, insanlar, aletler vb.) tarafından taşınan sporlar aracılığıyla olur. Hastalık, kışın yerde kalan bitki kalıntıları üzerinde direnç gösterir.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• yağmurlama sulamadan kaçınılması;
• hasattan sonra bitki kalıntılarının yok edilmesi;
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi;
• spesifik fungisitlerle marul uygulamaları.

Marulda Septoria yaprak lekesi (Septoria lactucae)

Kahverengiye dönen taban yapraklarında sarı lekeler görülür. Hastalık ilerledikçe, lekelerin ortasında beyazımsı bir miselyum belirir ve buna çok sayıda küçük siyah lekeler eşlik eder. Maruldaki Septoria yaprak lekesi bitkinin tüm organlarına saldırabilir. Hastalık ise taşıyıcılar (su, hava, hayvanlar, insanlar, aletler vb.) tarafından taşınan sporlar aracılığıyla bulaşır. Hastalık, mahsulün hasadından sonra tarlada bırakılan hastalıklı tohumlar veya bitki artıkları yoluyla bir yıldan diğerine bulaşır.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• hasattan sonra bitki kalıntılarının yok edilmesi;
• sertifikalı, hastalıksız tohumların kullanılması;
• önlem ve tedavi için spesifik fungisit marul uygulamaları.

Fusarium solgunluğu (Fusarium spp.)

İlk belirtiler, genellikle bitkinin bir tarafında olmak üzere alt yaprakların solmasıdır. Saldırıya uğrayan yapraklar kahverengiye döner ve dökülür ve zamanla tüm bitki solar. Bitkinin kökünden bir kesit yapılırsa, iletim dokularının kahverengileştiği görülür. Mantar köke nüfuz eder ve bitkinin iletim dokularını bloke eder.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• sağlıklı ve sertifikalı tohum kullanılması;
• hastalıklı bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması ve yok edilmesi;
• spesifik fungisitlerle tedavi.

Çökerten (Phytium spp.)

Genç fidelerin toprak seviyesinde kahverengimsi bir alan ortaya çıkar ve kısa sürede fideler çökmeye başlar.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• aşırı sulamadan kaçının;
• hava nemini ayarlamak için fidelerin düzenli olarak havalandırılması;
• hastalık ve zararlılardan arındırılmış substrat kullanımı veya ekimden önce dezenfeksiyon uygulaması;
• sertifikalı tohumların kullanılması veya özel işlemlerin uygulanması;
• önleyici ve iyileştirici tedaviler.

Beyaz yumuşak çürüklük (Sclerotinia sclerotiorum)

Saldırıya uğrayan bitkiler sararma ve solma belirtileri gösterir. Saldırı, beyaz veya açık sarı alanların ortaya çıktığı ve daha sonra kahverengiye dönüşen gövdenin alt tarafında gelişir. Etkilenen bölgelerde mantarın sklerotisi gelişir ve bu da bir yıldan diğerine bulaşmayı sağlar.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• hasattan sonra bitki kalıntılarının toplanması ve yok edilmesi;
• etkilenen bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması;
• yağmurlama sulamadan kaçınılması;
• dengeli gübreleme;
• tohumların ve fide yatakların substrat dezenfeksiyonu;
• özel fungisitlerle tedavi.

Gri küf (Botrytis cinerea)

Hastalık yüksek nem ve bulutlu hava (sis) koşullarında ortaya çıkar. Saldırıya uğrayan alanların rengi değişir ve kahverengiye döner ve hastalık ilerledikçe, etkilenen alanlarda mantarın fruktifikasyonunu temsil eden gri bir küf oluşur.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• hasattan sonra bitki artıklarının toplanması ve yok edilmesi;
• rasyonel gübreleme;
• korunan alanların düzenli olarak havalandırılması;
• özel fungisitlerle tedavi.

Marul antraknozu (Microdochium panattonianum)

Dış yapraklarda ıslak, kahverengi lekeler görülür. Hastalık gelişir ve lekeler artarak dairesel hale gelir ve kahverengi bir aura ile sınırlanır. Etkilenen dokular çöker ancak bitkiden ayrılmaz. Hastalık bitkinin deformasyonuna neden olur ve şiddetli bir saldırı durumunda yapraklar yenemez.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• doğru mahsul rotasyonu;
• yağmurlama sulamadan kaçınılması
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi;
• spesifik fungisitlerle tedaviler.

MARULUN BAŞLICA ZARARLILARI

Sümüklü böcek

Birçok sebzeye, çiçeğe, asmaya vb. saldıran polifag bir türdür. Sebze ürünlerine büyük zarar verir, yaprakları deler ve derin oyuklar açar.

Önlem ve kontrol yöntemleri:

• özel mollussisit uygulamaları.

Yaprak bitleri

Bir bitkiden diğerine veya bir türden diğerine göç eden polifag türlerdir. Kendiliğinden oluşan florada büyürler ve daha sonra kültür türlerine geçerler. Yaprakların, çiçeklerin, çiçek salkımlarının ve genç sürgünlerin alt tarafında bir kolonidir. Böcekler sokup hücre öz suyunu emerek bitkilerin gelişiminin durmasına ve sararmasına neden olur.

Önlem ve kontrol yöntemleri:

• yabani ot kontrolü;
• özel insektisit uygulamaları;
• tuzak kullanımı.

Sera beyaz sineği (Trialeurodes vaporariorum)

Zararlı tüm yıl boyunca sera koşullarında ve sadece yaz aylarında tarlada yetişir. Serada, koşullar uygun olduğunda yılda 3-6 nesil geliştirebilir. Erginler ve larvalar yaprakları, çoğunlukla da sürgünleri kolonize eder. Saldırıyı takiben yapraklar sararır, kurur ve dökülür.

Önlem ve kontrol yöntemleri:

• kültür hasadından sonra bitki kalıntılarının yok edilmesi;
• yeni bir kültürün kurulmasından önce seraların ve poli tünellerin dezenfeksiyonu;
• özel marul insektisit uygulamaları;
• tuzakların kullanılması.

Pire böceği

Erginler erken ilkbaharda ortaya çıkar ve beslendikten sonra yumurtalarını toprağa, lahana, karnabahar, kıvırcık lahana, marul vb. bitkilerin yanına bırakırlar. Erginler yapraklara saldırır ve dokuları kemirir.

Kontrol yöntemleri:

• spesifik insektisit uygulamaları.

Yaprak galeri sineği (Liriomyza spp.)

Neredeyse tüm sebze türlerine saldıran polifag bir türdür. Larvalar yapraklarda maden galerileri şeklinde ısırıklar oluşturur, ancak saldırı çoğu durumda önemli bir hasara neden olmaz.

Kontrol yöntemleri:

• spesifik insektisit uygulamaları.