Kozalaklı ağaç zararlıları, kentsel peyzajda ve kırsal ormanlarda bu bitkilere zarar verir ve bazen kesilmelerini gerektirecek kadar kalıcı olarak etkiler. Olası kozalaklı ağaç zararlılarının neler olduğunu, bunların nasıl önleneceğini ve bunlara karşı nasıl mücadele edileceğini bilmek önemlidir.

METALİK AĞAÇ DELİCİ BÖCEK (ANTRAXIA QUADRIPUNCTATA)

Bu tür kozalaklı ağaçlara, özellikle ladin, çam, karaçam ve diğer yumuşak ağaçlara zarar verir ve ince gövdeli genç ağaçları tercih eder. İki yıl içinde bir nesil geliştirir. Erginler polenle beslenir, uçuş Haziran-Temmuz aylarındadır. Larva evresinde kışı geçirir ve pupa ahşapta oluşur.

Larva galerileri dar, kıvrımlı, kabuk ve odun arasında lokalize, her iki tarafta da (kabuk ve odun üzerinde) baskılıdır. Larva galerileri dikdörtgen kesitlidir ve talaşla doludur. Saldırıya uğrayan ağaçlar zayıflar ve zamanla kuruyabilir.

UZUN ANTENLİ TEKE BÖCEĞİ (MONOCHAMUS SARTOR)

Bu kozalaklı ağaç zararlısı çoğunlukla ladin ve çam ağaçlarına saldırır. Yılda bir veya iki nesil geliştirir. Erginler polenle beslenir, uçuş Mayıs-Eylül ayları arasındadır. Larva evresinde kışı geçirir.

Larvalar kabuğun altında galeriler açarak beslenir. Daha sonra oval bir delikten ahşaba girerler ve içeride pupa oluştururlar. Yetişkinler yuvarlak (veya eliptik) ve büyük bir çıkış deliğinden odundan dışarı çıkar.

Kontrol yöntemleri. Böcekleri uçuş sırasında gözlemleyerek zararlıların varlığını zamanında tespit etmeniz önerilir. Ayrıca, galeriler ve belirli giriş-çıkış delikleri de gözlemlenebilir. Feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak kütükleri Mayıs ayının sonundan itibaren ormana yerleştirilir. Yaz aylarında, larvalar ahşabın derinliklerine nüfuz etmeden önce bunlar soyulur. Zaten zarar görmüş ağaçlar, böceklerin uçuşundan önce meşcereden uzaklaştırılır. Elde edilen ahşap mümkün olan en kısa sürede işlenir. Uçuş sırasında kimyasal işlemler uygulanabilir. Özel öneme sahip münferit ağaçlar söz konusu olduğunda, giriş deliklerine uçucu maddeler enjekte edilebilir.

TAHTA KURDU (ANOBIUM PERTINAX)

‘Ev kurdu’ olarak da bilinir. Zarar ladin ve çam ağaçlarında, daha az sıklıkla yumuşak ağaçlarda ve hatta bazen sert ağaçlarda görülür. Mayıs ayından Temmuz-Ağustos ayına kadar yetişkinlerin uçuşu ile çok yıllık bir biyolojik döngü sunar. Larva, pupa veya yetişkin aşamalarında kışı geçirir.

Larvalar, ince talaşla dolu düzensiz galeriler açarak kuru ahşaptan beslenir. Saldırı, uçuş delikleri (3 mm çapında), ahşap üzerinde görülen talaş ve erkek böceklerin çiftleşme sırasında çıkardığı karakteristik ses gözlemlenerek keşfedilir. İşlenmiş ahşap, dışarıdan fark edilmeden içten saldırıya uğrayabilir.

Kontrol yöntemleri. Ormanlarda ağaç kurdu saldırılarını önlemek için, kurumadan önce ahşabın uzaklaştırılması tavsiye edilir (örn. rüzgarla devrilen ağaçlar). İnşaat kullanımı için böcek ilaçları ve böcek kovucularla işlenmiş kuru ahşap malzeme kullanılması tavsiye edilir. Saldırı durumunda, böceklerin uçuşu sırasında böcek ilacı uygulanması tavsiye edilir.

SARI GÖVDELİ ODUNARISI (SIREX GIGAS)

‘Şeritli boynuzkuyruk testere sineği’ veya ‘çam ağacı yaban arısı’ olarak da bilinen bu kozalaklı ağaç zararlıları ladin, çam, göknar ve karaçam ağaçlarında zarar verebilir. Gölgede ve nemli yerlerde bulunan kütükler sıklıkla saldırıya uğrar. Odunsu malzeme depoları da etkilenebilir. Her iki yılda bir nesli vardır ve uçuş Eylül ayına kadar uzar. Erginler polen ve özsu ile beslenir. Yumurtalar hem canlı ağaçların odunlarına hem de kesilmiş odunlara veya kütüklere bırakılır. Böcek larva evresinde kışı geçirir.

Zararlara, galerileri ahşabın merkezi halkasına doğru kemiren larvalar neden olur, daha sonra dışarıya döner ve bir pupa oluştururlar. Yetişkinler 4-7 mm çapında yuvarlak bir uçuş deliği açar. Saldırıdan sonra ahşabın kalitesi düşer. Ayrıca, oluşturulan galerilerde diğer böceklerin ve mantarların gelişimi desteklenir.

Kontrol yöntemleri. Böcek popülasyonunu azaltmak için, kesilen ağaçların ormanlardan uzaklaştırılması tavsiye edilir, çünkü bunlar bu kozalaklı zararlıların gelişimi için uygun ortamları temsil eder. Ahşap böcek ilaçları ile işlenebilir. Ağır istila durumunda, saldırıya uğrayan ahşap malzemenin yakılması tavsiye edilir.

MAYIS BÖCEĞİ (MELOLONTHA MELOLONTHA)

‘Avrupa mayıs böceği’ veya ‘beyaz kurt’ olarak da bilinir ve kitlesel çoğalma potansiyeline sahip bir türdür. Bu tür kozalaklı ağaç zararlılarının neden olduğu zararlar, fidanlıklarda ve plantasyonlarda yaprak döken ve yumuşak ağaçlarda üretilir. Mayıs ayında, bazen de Nisan ayında uçuşla birlikte 3-5 yılda bir nesli vardır. Larvalar 2-3 kez toprakta kışı geçirir.

Yetişkinler bitki ve fidelerin yapraklarıyla beslenir, bazen güçlü yaprak dökümü oluşturur. Larvalar genç köklerde beslenerek zarara neden olur.

Kontrol yöntemleri. Larvaların varlığının, sonbaharda toprağa kazılan toprak araştırmaları ile tespit edilmesi önerilir. Larvalar toprak mobilizasyonu sırasında da gözlemlenebilir. Akşamları uçuş sırasında yetişkinler üzerinde de gözlemler yapılabilir. Mekanik mücadele, larvaların (topraktan) ve böceklerin (akşamları ışık tuzaklarıyla çekilerek) toplanması ve yok edilmesinden oluşur. Diğer bir seçenek de böcekleri ağaçlardan veya çalılardan silkelemek, toplamak ve yok etmektir. Feromonlar hem izleme hem de kontrolü için kullanılabilir. Temaslı insektisitler uçuş sırasında toprağa uygulanabilir, böylece yumurtlama önlenir. Ayrıca ekimden önce köklerin, ekimden önce de tohumların ilaçlanması tavsiye edilir.

DANABURNU (GRYLLOTALPA GRYLLOTALPA)

‘bostankesen’ olarak da bilinir ve hem yumuşak ağaç hem de yaprak döken türlerde plantasyonlarda ve fidanlıklarda zarara neden olur. Genellikle her 2 yılda bir nesli vardır. İlk yıl larva evresinde, genellikle gübre içinde kışı geçirir. İkinci yıl, genç yetişkin evresinde kışı geçirir. Uçuş sırasında erkekler cırcır böceğininkine benzer özel bir ses çıkarır.

Köklere zarar verir. Toprakta açılan galeriler toprağın yapısını ve kalitesini etkiler.

Kontrol yöntemleri. Her gelişim evresinde türün varlığını tespit etmek önemlidir. Yerdeki galeriler ve delikler, yumurta veya larvaların bulunduğu yuvalar (toprakta 10-20 cm derinlikte bulunur) kolayca gözlemlenebilir. Mekanik mücadele, yuvalar ve erginler yok edilerek yapılır. Kimyasal mücadele insektisit kullanımını içerir.

LADİN KOZALAK GÜVESİ (DIORYCTRIA ABIETELLA)

Ladin kozalakları, göknar, karaçam, çam veya diğer türlere zarar verir, bazen tohumların %50’sine kadar kayıplara neden olur. Genellikle yılda bir nesli vardır, ancak bazen bir yılda 2 nesli olabilir. Uçuş yaz aylarında, akşam saatlerinde gerçekleşir. Kışlama, tırtıl aşamasında, alt tabakanın yaklaşık 8 cm derinliğinde bir koza içinde gerçekleşir.

Zararlara tohumları tüketen larvalar neden olur. Etkilenen kozalak pulları bir çapa şeklindedir. Kozalağın ekseni zarar görmez, ancak kozalaklar deforme olur ve böcek dışkıları ve ipek iplikler gösterir. Kitlesel çoğalma durumunda, larvalar genç ağaçların sürgünlerine saldırır ve bu sürgünler saldırıdan sonra kuruyabilir.

Kontrol yöntemleri. Saldırıya uğrayan kozalakların toplanması ve imha edilmesi önerilir. Kimyasal işlemler uçuş sırasında uygulanabilir. Temas insektisitleri, larvalar kış dönemi için toprağa girmeden önce toprak seviyesinde uygulanabilir.

MARANGOZ KARINCA (CAMPONOTUS HERCULEANUS)

Çoğu karınca, diğer zararlı böceklerin yırtıcısı olan yararlı böcekler olarak kabul edilir. Ancak, büyük kara karınca zararlı bir türdür ve kozalaklı ağaçlara önemli zararlar verir. Yılda bir nesli vardır.

Çoğunlukla çeşitli yaraları veya delikleri olan ağaçlara zarar verirler, bunların içinden girerler ve gövdenin içinde galeriler açarlar. Sağlıklı ağaçlara da saldırabilirler. Galeriler gövdede 10 m yüksekliğe ulaşabilir ve yuva inşa etmeyi amaçlar.

Kontrol yöntemleri. Yara, hastalık veya çeşitli deliklere sahip ağaçları ayıklayarak kitlesel çoğalmayı önlemek önerilir. İstila edilmiş ağaçlar ve kütükler tercihen kışın sökülür, ardından yakılır.

ŞALGAM GÜVESİ KOZALAKLI AĞAÇ ZARARLILARI (AGROTIS SEGETUM) 

‘Kara kesme kurdu’, ‘yaygın kesme kurdu’ veya ‘dart güvesi’ olarak da bilinir. Fidanlıklarda ve plantasyonlarda hem yaprak döken türlere hem de kozalaklı ağaçlara saldıran özel bir zararlıdır. Şalgam güvesinin yılda iki nesli vardır ve kelebekler Mayıstan Ağustosa kadar akşamları uçar. Kışı toprakta, tırtıl evresinde geçirir.

Tırtıllar çimlenmiş tohumları, ince kökleri ve genç yaprakları tüketir. Genç gövdeler de özellikle toprak seviyesinde saldırıya uğrayabilir.

Kontrol yöntemleri. Mekanik kontrol, toprak hareketlendiğinde veya solmuş fideler söküldüğünde tırtılların toplanması ve yok edilmesiyle gerçekleştirilir. Ergin aşaması için, gece boyunca ışık kaynakları ile birlikte yapışkanlı panellerin kullanılması önerilir. Uçuş sırasında feromon tuzakları veya temas insektisitleri de kullanılabilir.

KARANLIK BÖCEK (OPATRUM SABULOSUM)

Bu tür kozalaklı ağaç zararlıları sert ve yumuşak ağaç fidanlıklarında ve plantasyonlarında önemli hasara neden olabilir. Yılda bir nesil geliştirir ve yetişkin evresinde toprakta kışı geçirir. Böcekler ilkbaharda tohumlara ve fidelere (toprak seviyesinde) saldırır. Larvalar kökleri ve çimlenmiş tohumları kemirir.

Kontrol yöntemleri. Larva ve böcekleri toplayıp yok ederek mekanik kontrolü yapılabilir. Toprak, temaslı insektisitlerle işlenebilir.

PASLI TUSSOCK GÜVESİ (ORGYIA ANTIQUA)

‘Paslı tussock buharı’, ‘antik tussock güvesi’ veya ‘Avrupa tussock güvesi’ olarak da bilinir. Hem iğne yapraklı hem de yaprak döken türlere, özellikle de yaşlı ağaçlara zarar verir. Yılda bir veya iki nesli vardır. Uçuş Haziran-Temmuz aylarında (ve eğer yılda iki nesil varsa Eylül ayında) gerçekleşir. Kabuk çatlaklarında yumurta evresinde kışı geçirir.

Tırtıllar yaprak dökerek zarara neden olurlar. Tacın ışıklı kısımlarını tercih ederler.

Kontrol yöntemleri. Kış boyunca gelişimin her aşamasında, özellikle yumurta aşamasında görsel gözlemler yapılabilir. Kitlesel çoğalmalar durumunda, özellikle tırtıl aşamasında kimyasal işlemler uygulanabilir.