Kişniş – dikim, yetiştirme ve hasat
Kişniş (Coriandrum sativum), maydanozgiller (Umbelliferae) familyasından, sıcaklıkların daha düşük olduğu ilkbahar ve sonbahar aylarında en iyi şekilde yetişen tek yıllık bir bitkidir. İran’da ortaya çıktığı ve daha sonra Asya ve Avrupa’daki birçok ülkeye yayıldığı düşünülmektedir.
Botanik özellikler
Kişniş bitkileri çiçeklenme döneminde bir metre yüksekliğe kadar ulaşabilir ve bir pivot kök oluşturur. Taban yaprakları maydanozunkilere benzer ve çiçek sapında bulunanlar geniş kesikli loblarla pinnattır. Çiçekler beyaz-pembe renktedir ve tohumlar küre şeklindedir, sarı renklidir.
Kullanım
Kişniş özellikle kokulu yaprakları ve tohumları için yetiştirilir ve baharat olarak kullanılır. Tohumlar yiyecek, içecek ve konservelere tat vermenin yanı sıra kozmetik ve ilaç yapımında da kullanılır. Yaprakları taze veya kurutulmuş olarak yemeklere tat vermek için kullanılır.
ÇEVRESEL İHTİYAÇLAR
Kişniş daha düşük verimli, gevşek, iyi drene edilmiş toprakları tercih eder ve topraktaki aşırı neme karşı hassastır. Işığı seven bir bitkidir ancak yüksek sıcaklıkları sevmez, büyüme için en uygun aralık 20-23 °C’dir. Orta derecede nem gereksinimi vardır, kurak dönemlerde sulama gerektirir. Tohum çimlenmesi 4-6 °C’de sağlanır.
YETİŞTİRME
Ürün, sonbaharın sonlarında veya ilkbaharın başlarında, 30 cm aralıklı sıralara, bitkiler arasında 10-15 cm olacak şekilde, bir sıra üzerine doğrudan ekilerek kurulur. Gübreler arazi hazırlanırken uygulanabilir.
Daha uzun süre taze yapraklara sahip olmak için dikim aşamalı olarak yapılabilir.
Kişniş, iyi drene edilmiş bir alt tabakada saksı bitkisi olarak da yetiştirilebilir.
BAKIM
Bakım işleri yabani ot kontrolü, bitkilerin seyreltilmesi ve sulama ile ilgilidir. Su yönetimi için yağmurlama veya damlama sistemleri kurulabilir.
Hastalıklar ve zararlılar
Kişniş, yapraklarda lekelere veya küllemeye neden olan hastalıklar tarafından saldırıya uğrayabilir. İyi bir havalandırma sağlamak ve aşırı nemden kaçınmak için bitkilerin uygun mesafelerde ekilmesi önerilir.
Zararlılar arasında yaprak bitleri, nematodlar ve tırtıllar bitkilerin düzgün gelişimini etkileyebilir.
Hasat ve depolama
Yapraklar dikimden yaklaşık 4-5 hafta sonra hasat edilebilir ve tohumların hasat edilmesi 100 günden fazla sürer. Kuruduktan ve kahverengi renk aldıktan sonra toplanabilirler. Yapraklar kısa bir süre için buzdolabında saklanabilir veya daha sonra kullanılmak üzere kurutulabilir, nemden korunan kaplarda saklanabilir. Tohumlar söz konusu olduğunda, sapın bir kısmıyla birlikte hasat edilmeli ve kağıt torbalarda veya tekstil torbalarda kurutulmalı ve kuruduktan sonra tohumlar kuru yerlerde saklanmalıdır.