Karnabahar (Brassica oleracea var botrytis) etli çiçek salkımları için yetiştirilir, mutfak preparatları veya konserveler şeklinde gıdalarda kullanılır. Karnabahar salkımları karbonhidrat, protein, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir içerir, aynı zamanda detoksifikasyon ve bazı hastalıkların önlenmesi için terapötik özelliklere sahiptir.

Karnabaharın Kıbrıs’ta ortaya çıktığına ve zamanla tüm dünyaya yayıldığına inanılmaktadır. İç tüketime yönelik yüksek talep nedeniyle İngiltere, Fransa, İspanya, İtalya, Hollanda ve Belçika’da geniş alanlarda yetiştirilmektedir.

Karnabahar kökü dönücüdür ve toprağın 40 cm içine kadar nüfuz eder. Yapraklar saplı, oval-uzun, ince dişli kenarlıdır. Ortaya çıktıktan yaklaşık 70 gün sonra, bitki 9-12 yapraklı olduğunda, yenilebilir kısım olan çiçeklenme ortaya çıkar. Çiçek salkımı oluşumundan 20 gün sonra açılır ve çiçek tomurcukları ortaya çıkar. Meyve, içinde 2-2,5 cm çapında küresel, kahverengi tohumlar bulunan zardır.

İklim ve toprak gereksinimleri

Optimum çimlenme sıcaklığı 18-20 ℃ ve optimum büyüme sıcaklığı 15 ila 20 ℃ arasındadır. Sıcak ve kurak dönemlerde üretim düşüktür. Çiçeklenme oluşumundan sonra karnabahar dona karşı hassastır. Toprak nemi %80’de tutulmalıdır ve havadaki yüksek nem yüksek verim elde edilmesini destekler. Humus bakımından zengin, pH değeri 6,8 ile 7,5 arasında olan gevşek toprakları tercih eder. Sıkışmış topraklarda kök boğulur ve bu da durgun bitki büyümesine yol açar.

YETİŞTİRME

TARLADA KARNABAHAR KÜLTÜRÜ

Mahsul rotasyonu

Karnabahar 3-4 yıl sonra aynı tarlaya geri dönebilir. En iyi sonuçlar buğday, arpa, yulaf, yonca, bezelye, fasulye, domates, patlıcan, kabak ve balkabağından sonra elde edilir. Karnabahar, kolza, hardal, turp veya diğer turpgillerden sonra yetişmez, çünkü onlarla ortak hastalık ve zararlıları vardır.

Toprak hazırlığı

Ürün erken ilkbahar veya yaz aylarında kurulabilir. Her iki durumda da arazi sonbaharda 20-30 t/ha gübre veya 300 kg/ha süperfosfat ve 150 kg/ha potasyum tuzu ile temel gübreleme uygulanarak hazırlanır. Gübrelemeden sonra toprak 25-30 cm derinliğe kadar sürülür.

Karnabahar iyi gelişmiş bir kök sistemine sahiptir ve iyi işlenmiş toprak gerektirir. İlkbaharda toprak sürülür, tesviye edilir ve temel gübreleme 300 kg/ha NPK kompleks gübre ile desteklenir. Dozajlar gösterge niteliğindedir ve toprak analizinden sonra belirlenmelidir. Dikimden birkaç gün önce çıkış öncesi herbisit uygulanabilir.

Fide hazırlama ve dikim

Kültür fideler aracılığıyla kurulur. Erken yetiştirme için, fideler Şubat ayında ekilen fide yataklarında üretilir. Tohumlar fide substratı üzerine eşit olarak dağıtılır, daha sonra 1 hektar için 500 gr tohum kullanılarak ince bir toprak tabakası ile kaplanır. Fideler 2 gerçek yaprağa sahip olduklarında, 5 x 5 cm boyutlarındaki saksılara nakledilirler. Fideler nemlenmeyi önlemek için özel fungusitlerle işlenir. Fidelik için uygun bir alt tabaka kullanın.

Dikim Mart ve Nisan ayları arasında yapılır ve fideler 4-5 gerçek yapraklı olmalıdır. Fideler dikimden bir gün önce ve sertleşmeden 2-3 hafta önce iyice sulanır. Bu prosedür, fidanlığın/seranın pencerelerinin sabah açılıp akşam kapatılması suretiyle gerçekleştirilir. Son hafta, bitkilerin yeni çevre koşullarına alışabilmesi için pencereler gece boyunca açık bırakılır. Dikim şemaya göre yapılır: Sıralar arasında 70 cm ve bitkiler arasında sıra başına 35-40 cm.

Sonbahar mahsulü için fideler, 500 gr tohum/ha standardı kullanılarak Mayıs ayında ekim ile tarlada üretilir. Ekim düzeni 5×5 cm olabilir. Dikim sezonu, aynı dikim mesafeleri kullanılarak 10 Haziran ile 25 Temmuz arasındadır.

Haşere ve hastalık kontrolü

Karnabahar bitkileri, hastalık ve zararlıların saldırısı hızlı olduğundan ve kısa sürede yok edilebildiklerinden periyodik olarak kontrol edilecektir. Bitki sağlığı ürünlerinin etkisine dirençli hastalıkların veya zararlıların ortaya çıkmasını önlemek için, ürünlerin değiştirilmesi önerilir.

Yabani ot kontrolü

Karnabahar gevşek toprağı tercih eder, sıkıştırılmış topraklar kök boğulmasına neden olur. Yabani otlar herbisit uygulanarak kimyasal olarak kontrolü sağlanabilir.

Diğer ipuçları ve bakım çalışmaları

Dikimden yedi gün sonra, üründeki boşlukları aynı yaş ve çeşitteki fidelerle doldurulmalıdır.

Çiçek salkımları güneş ışınlarına karşı hassastır ve bu nedenle bitkinin yaprakları çiçek salkımının üzerine bağlanarak korunur. Bugün piyasada bulunan ticari melezler kendi kendini sarar, bu durumda herhangi bir çalışma gerekmez.

Karnabaharın zengin bir çiçeklenme oluşturması için toprakta sürekli neme ihtiyacı vardır. Sulama, 400 m³/ha/sulama normları kullanılarak toprak nemini %70-80 oranında tutacak şekilde uygulanır. Sulama sıklığı çevresel faktörlere ve yağışa bağlıdır.

Dikimden dört hafta sonra kompoze bir NPK gübresi kullanarak faz gübrelemesi uygulayın. Bitki çiçek oluşturmadan önce yaprak gübrelemesi uygulanabilir.

Hasat

Sabahları çiçek salkımı kabardığında yapılır. İşlem, çiçek salkımının bir bıçakla kesilmesiyle manuel olarak gerçekleştirilir. Budama, yaprakların bir kısmı çiçek salkımına bağlı kalacak ve onu koruyacak şekilde yapılır.

Hasat aşamalı olarak, 2-3 geçişle yapılır ve çiçek salkımları kısa bir süre için yüksek bağıl neme sahip soğuk alanlarda tutulabilir. Erken karnabahar Mayıs ve Haziran ayları arasında, sonbahar karnabaharı ise Eylül ve Ekim ayları arasında hasat edilir.

KORUNAN ALANLARDA KARNABAHAR YETİŞTİRİCİLİĞİ

Toprak hazırlığı

Kültür erken ilkbahar veya yaz aylarında kurulabilir. Önceki ürün kaldırılır, 40-60 t/ha gübre veya 300 kg/ha tam NPK gübresi uygulanır ve 25-30 cm derinlikte sürme işi yapılır. Dozlar gösterge niteliğindedir ve önceden yapılan toprak analizine göre belirlenmesi tavsiye edilir. Dikimden birkaç gün önce toprak ezilir ve tesviye edilir, ardından çıkış öncesi herbisit uygulanır.

Fide hazırlama ve dikim

Ürün, bir hektar ürün için 500 gr tohum kullanılarak fide yataklarında üretilen fide ile kurulur. Fideler 2 gerçek yaprağa sahip olduklarında, 5 x 5 cm boyutlarındaki saksılara nakledilirler. Nemlenmeyi önlemek için özel bir fungusit ile işlem uygulanır.

Dikim Mart başında (ilkbahar mahsulleri için) veya Temmuz sonunda (sonbahar mahsulleri için) yapılır. Dikimden 1-2 hafta önce fideler, fide yataklardaki sıcaklık dikilecekleri seranınkine yakın değerlere düşürülerek sertleştirilir. Havalandırma pencereleri, dışarıdaki sıcaklık ve iklim koşullarına bağlı olarak günlük olarak açılır. Dikim, sıralar arasında 70 cm ve bitkiler arasında 35 cm olacak şekilde, teker teker veya erken karnabahar söz konusu olduğunda daha sık yapılabilir.

Haşere ve hastalık kontrolü

Bitki sağlığı ürünlerinin etkisine dirençli hastalıkların veya zararlıların ortaya çıkmasını önlemek için, ürünlerin değiştirilmesi önerilir.

Yabani ot kontrolü

Karnabahar gevşek toprağı tercih eder, sıkıştırılmış topraklar kök boğulmasına neden olur. Yabani otlar herbisit uygulanarak kimyasal olarak kontrolü sağlanabilir.

Diğer ipuçları ve bakım çalışmaları

Dikimden yedi gün sonra, üründeki boşlukları aynı yaş ve çeşitteki fidelerle doldurulmalı.

Çevresel faktörleri yönetmek için önlemler alınır. Mümkün olduğunca fazla ışık sağlamak için sera örtüsü temiz tutulur. Yaprak hastalıkları riskini azaltmak için sera düzenli olarak havalandırılmalıdır.

Zengin bir çiçeklenme oluşturmak için karnabaharın toprakta sürekli neme ihtiyacı vardır. Sulama, toprak nemi %70-80 oranında tutulacak şekilde uygulanır. Sulama sıklığı çevresel faktörlere ve yağış miktarına bağlıdır.

Dikimden dört hafta sonra, kompoze bir NPK gübresi kullanarak faz gübrelemesi uygulayın. Bitki çiçek oluşturmadan önce yaprak gübrelemesi uygulanabilir.

Hasat

Sabahları çiçek salkımı kabardığında yapılır. İşlem elle, çiçek salkımının bir bıçakla kesilmesiyle yapılır. Kesme işlemi, bitkinin yapraklarının bir kısmı çiçek salkımını korumak için ona bağlı kalacak şekilde yapılır.

Hasat 2-3 seferde yapılır ve çiçek salkımları yüksek bağıl neme sahip soğuk yerlerde kısa bir süre saklanabilir. İlkbahar mahsulü Nisan-Haziran aylarında, sonbahar mahsulü ise Kasım ayında hasat edilir.