Kaktüsler uzun süreli kuraklığa iyi adapte olmuş etli bitkilerdir. Cactaceae familyasında gruplandırılırlar ve çoğu tür Amerika’ya özgüdür. Bu bitkilerin yaprakları su buharlaşmasını azaltmak ve kendilerini hayvanlardan korumak için dikenlere dönüşmüştür. Kaktüsler fotosentez işlemini, içinde büyük miktarlarda su depoladıkları kalınlaşmış gövdeleri aracılığıyla gerçekleştirir. Tüm kaktüs türleri çiçek ve tohum üretir. Çoğu tür gece boyunca çiçek açar ve kelebekler ya da yarasalar tarafından tozlaştırılır. Bu yüzden Kaktüs tedavileri haşere ve hastalıklara karşı kontrolü önemlidir.

Çeşitli şekil ve renkleri nedeniyle kaktüsler en sevilen ev bitkilerinden bazıları haline gelmiştir. Kaktüs yetiştirmek, bu süs bitkisi türüyle ilgili bazı kültürel önlemlerin bilinmesini gerektirir. Kaktüslerin büyüme ve gelişme süreçleri çeşitli faktörlerden etkilenebilir. Örnekler: sıcaklık, ışık, nem, hastalık veya zararlılar. Bu faktörleri bilmek, sukulentlerin bakımı sürecinin önemli bir yönüdür.

KAKTÜSLERİN BAŞLICA HASTALIKLARI ŞUNLARDIR:

Virüsler: Kaktüs mozaiği. Bu virüs, bitki üzerinde yaygın sarı lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Bu lekeler bitkinin sağlıklı dokusuyla yer değiştirerek bir mozaik oluşturur. Saldırıya uğrayan dokunun düzensiz büyümesi nedeniyle bitkiler deforme olur. Hastalık gelişir ve lekeler birleşerek mozaik görünümünde büyük kısımlara yol açar. Şiddetli vakalarda mozaik kahverengiye döner, doku ölür ve bitki artık çiçek üretmez. Virüs bir bitkiden diğerine yaprak bitleri veya insanlar (bakım çalışmaları sırasında) yoluyla bulaşır. Hastalığın gelişimi yüksek nem, düşük sıcaklıklar ve düşük ışık ile desteklenir.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• yaprak biti kontrolü;
• çoğaltma için sağlıklı vejetatif materyal kullanımı (aşılama, budama);
• aletlerin ispirto veya formalin ile dezenfekte edilmesi;
• istila edilmiş bitkiler sağlıklı olanlardan ayrılmalı ve birkaç gün içinde iyileşmezlerse yakılmalıdır.

Bakteri: Erwinia adlı bir bakterinin neden olduğu siyah kaktüs çürümesi. Başlangıçta gövdede farklı boyutlarda kahverengi lekeler görülür. Hastalık daha sonra ilerler ve kahverengi doku yumuşar. Önlem alınmazsa, doku kötü kokulu yapışkan bir sıvıya dönüşür.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• hastalık başlangıç aşamasındayken, saldırıya uğrayan bölgeler temizlenmeli ve bakır bazlı ürünler uygulanmalıdır.
• hastalık ileri bir aşamada ise, hastalığın sıvı ileten dokuya nüfuz etme riskini ortadan kaldırmak için saldırıya uğrayan doku, sağlıklı dokunun nispeten büyük bir kısmı ile birlikte alınır;
• şiddetli istila durumunda, saldırıya uğrayan bitkiler yakılmalıdır.

Mikozis: Bitkilere zarar veren bir oomycetes (su küfleri) cinsi olan Phytophthora‘nın neden olduğu bir hastalık. Bu hastalığın belirtileri ıslak kahverengi lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Bu lekelerin yakınında doku çukurlaşır ve çürür. Hastalık hızla gelişir ve herhangi bir tedavi uygulanmazsa, tüm bitki çürür ve beyazımsı bir tüyle kaplanır. Hastalığın yüksek nem ve sıcaklık koşullarında ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Bu semptomlara ek olarak, oomycetes bitkinin tabanına da saldırabilir. Sonuç olarak, bitkinin tabanında kahverengi lekeler ortaya çıkar. Hastalık hızla gelişir ve tüm bitki tahrip olur.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• aşırı sulamadan kaçınmalı;
• kaktüslerin yetiştirildiği alanları iyi havalandırılması;
• bitkileri güneş ışığına maruz bırakılması;
• saldırıya uğrayan dokuları ayıklamak ve bölgeyi dezenfekte etmek için bu tür hastalıklarla mücadeleye özel fungisitler uygulayın.

Phyllosticta opuntiicola mantarının neden olduğu Phyllosticta lezyon lekesi mantar hastalığı. Bu hastalığın belirtileri, çeşitli şekillerde gri lekelerin ortaya çıkmasıyla karakterize edilir. Hastalık daha sonra ilerler ve lekelerin rengi sonunda siyaha dönene kadar koyulaşır. Bu lekelerin yanında mantarın büyümesini temsil eden dairesel noktalar görülür. Hastalığın yüksek nem ve sıcaklık koşullarında ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• ciddi şekilde etkilenen bitkiler imha edilmelidir;
• sabit bir sıcaklık sağlanmalıdır;
• kaktüs yetiştiriciliği için kullanılan alanı havalandırılmalıdır;
• fungisit tedavileri uygulanmalıdır.

Phoma cereicola mantarı tarafından üretilen Phoma yanıklığı. Hastalık, farklı şekillerde lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Lekeler belirgin ve sarı-kahverengi-siyahımsıdır. İzole olabilirler veya bitkinin büyük bölümlerini kaplayabilirler. Lekelerin yüzeyinde, mantarın büyümesini temsil eden siyah noktasal oluşumlar vardır. Mantar tohumlar aracılığıyla bulaşır.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• ciddi şekilde etkilenen bitkiler imha edilmelidir;
• tohumlar %1’lik bir Bordeaux karışımı çözeltisi ile önleyici olarak püskürtülmelidir.

Phomopsis kaktüs mantarının neden olduğu sarı-beyazımsı leke hastalığı. Mantarın saldırısı, kaktüslerin gövdelerinde farklı şekillerde lekelerin ortaya çıkması ile karakterizedir. Ayrıca, saldırıya uğrayan doku oyuktur ve sarımsı veya beyazımsı bir renge sahiptir. Çoğu zaman etkilenen bölgelerdeki epidermis yarılır. Lekelerin yakınında, mantarın büyümesini temsil eden kahverengi-siyah dairesel oluşumlar meydana gelir. Mantar tohumlar yoluyla bulaşır.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• ciddi şekilde etkilenen bitkiler üründen uzaklaştırılmalıdır;
• tohumlara önleyici olarak %1’lik bir Bordeaux karışımı çözeltisi püskürtülmelidir.

Coniothyrium opuntiae mantarının neden olduğu kök lekelenmesi. Bu mikozun belirtileri büyük, dairesel, sarı lekelerin ortaya çıkmasıyla temsil edilir. Lekelerin yakınında, mantarın büyümesini temsil eden eşmerkezli daireler halinde düzenlenmiş noktasal oluşumlar görülür. Hastalık, çeşitli çevresel faktörler tarafından zayıflatılmış bitkileri etkiler.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• fungisit tedavileri uygulanmalıdır.

Kahverengi-gri lekeler hastalığına Diplodia opuntiae mantarı neden olur. Dairesel veya oval kahverengi-gri lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Hastalık daha sonra gelişir ve lekeler birleşerek gövdenin büyük bölümünü kaplar. Saldırıya uğrayan doku kurur ve beyaza döner. Etkilenen bölgelerdeki epidermis büzüşür ve pul pul dökülür. Saldırıya uğrayan alanların yüzeyinde mantarın büyümesini temsil eden siyah renkli küçük, dairesel oluşumlar görülür.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• şiddetli saldırıya uğramış bitkiler imha edilmelidir;
• hastalık başlangıç aşamasındaysa, fungisit tedavileri uygulanmalıdır.

Kaktüs Antraknozu, Gloeosporium cinsi mantarlar tarafından üretilir. Kaktüs gövdelerinde siyahımsı, dairesel veya düzensiz lekeler görülür. Hastalık daha sonra gelişir ve lekeler büyür ve sonunda birleşir, yüzeylerinde mantarın büyümesini temsil eden küçük çıkıntılar görülür. Saldırıya uğrayan doku kurur ve bitkiler artık normal şekilde büyümez. Doğrudan neden olduğu hasara ek olarak, Antraknoz, Alternaria cinsi mantarların ortaya çıkmasını destekler ve bu da bitki dokusunun tahribatını kötüleştirir.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• yaralanmalardan kaçınmak için bitkiler dikkatli bir şekilde muhafaza edilmelidir;
• ciddi şekilde enfekte olmuş bitkiler yakılmalıdır;
• sulama dikkatli yapılmalıdır;
• hastalık erken evrelerdeyse fungisit uygulamaları yapılmalıdır.

Fusarium çürüklüğü, Fusarium cinsi mantarların neden olduğu bir hastalıktır. Saldırı bitkinin tabanında başlar ve yavaş yavaş tüm havai kısımlarına yayılır. Hastalık gelişir, bitki griye döner, gövde büzüşür ve ardından çürür. Hastalık sıvı ileten dokuya saldırarak bitkideki özsu dolaşımını engeller. Böylece su ve mineral elementlerin temini bozulur ve bitkiler zayıflar.

Önlem ve kontrol tedbirleri:

• çoğaltma için sağlıklı vejetatif materyal kullanılmalıdır (çelikler);
• saksıları ve aletleri dezenfekte edilmelidir;
• bitkiyi rasyonel bir şekilde sulanmalıdır;
• bitkilerin yerleştirildiği alanları havalandırılmalıdır.

Kaktüslerde patojenlerin neden olduğu belirtilere benzer semptomlar da görülebilir, ancak gerçekte bunlar esas olarak fiziksel faktörlerden kaynaklanır. Bu faktörler kaktüslerin büyümesini ve gelişmesini belirleyici bir şekilde etkiler.

EN YAYGIN BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR ŞUNLARDIR:

Düşük sıcaklıkların etkileri: Kaktüsler sıcağı seven bitkilerdir ve bu nedenle düşük sıcaklıklara dayanamazlar. Bazı kaktüs türleri hafif donlara dayanabilir, ancak sadece sıcaklıklar kademeli olarak düşerse. Bu durumda, bitkilerin metabolizmalarını adapte etmek için zamanları olur ve sonuç olarak negatif sıcaklıklara dayanabilirler. Bitki donarsa, yapışkan bir kütleye dönüşebilir.

Güneş yanığı: Cactaceae familyasındaki bitkiler güçlü güneş yanıklarına karşı dayanıklıdır ve sadece uzun süre gölgeli yerlerde tutulduklarında güneş yanığından etkilenirler. Bu nedenle, gölgeli yerlerde tutulan bitkiler yavaş yavaş doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmalıdır. Bitkiler hemen gölgeli alanlara taşınırsa zayıf güneş yanığından kurtulabilirler. Kaktüsler güneş yanığından ciddi şekilde etkilenmişse, bu epidermisin tahrip olduğu anlamına gelir. Bu bitkileri kurtarmak için etkilenen bölgelerin kesilmesi tavsiye edilir.

Besin eksiklikleri: Dengeli gübreleme, kaktüslerin yetiştirilmesinde ve bakımında önemli bir faktördür. Bu anlamda uygulanan gübreler hem makro elementler hem de iz elementler içermelidir. Örneğin: sadece azot bazlı gübreler uygulanırsa bitki çok daha fazla gelişir ancak hastalık ve zararlılara karşı direnci azalır.

Aşırı sulama: Yerli oldukları bölgelerde kaktüsler uzun süre yağış almadan hayatta kalmayı başarırlar. Aşırı sulama bitkilerin yumuşamasına ve çürümesine neden olabilir. Bu olaya fizyolojik çürüme de denir. Ayrıca, bitkilerin açık yaraları varken püskürtülmesi yasaktır. Bitkinin bazı kısımları alındıktan sonra, ortaya çıkan yaraların iyileşmesi için zamana ihtiyaç vardır. O sırada yaralara su uygulanırsa, iyileşmekte zorluk çekerler ve hatta çürüyebilirler.

KAKTÜSLERİN BAŞLICA ZARARLILARI:

Kaktüsleri etkileyen patojenik nematod (Heterodera Cacti). Toprağın yüzey tabakasında yumurta formunda kışı geçirir. İlkbaharda yumurtalar çatlar ve larvalar toprakta ilerleyerek kaktüslerin köklerine yerleşir. Larvalar kaktüslerin köklerini sokarak beslenir ve fizyolojik süreçlerinde bozulmalara neden olur. Ayrıca, bu böcekler tarafından oluşturulan yaralar nedeniyle fitopatojenik mantarlar bitkileri istila edebilir.

Kontrol yöntemleri:

• sadece sağlıklı bitkiler dikilmelidir.

Yaygın kırmızı örümcek akarı (Tetranychus urticae). Döllenmiş dişi evresinde kabuk çatlaklarında, toprak yüzeyindeki bitki döküntülerinin altında kışı geçirir. Isıtılmış alanlarda, doğal biyolojik döngüsünü kesintisiz olarak sürdürür. Dişiler gövdeyi çevreleyen özel bir ağ oluşturur ve ardından yumurta bırakmaya başlar. Larvalar ve yetişkinler sokar ve istila edilen bitkilerin öz suyunu emerler. Saldırının ardından bitkinin gelişimi yavaşlar. Bu böcek aynı zamanda bir dizi hastalığı da bulaştırabilir.

Kontrol yöntemleri:

• belirli ürünlerle kimyasal işlemlerin yapılması.

Sera beyaz sineği (Trialeurodes vaporariorum). Erginlerin vücutları beyaz mumsu bir madde ile kaplıdır ve tozlu bir görünüme sahiptir. Bu zararlı korunan alanlarda önemli zararlara neden olur. Yetişkinler ve larvalar bitkilerin özsuyu ile beslenerek bitkinin fizyolojik süreçlerinde bozukluklara neden olur. Şiddetli istila durumunda bitkiler tamamen kuruyabilir.

Kontrol yöntemleri:

• spesifik böcek ilaçları ile kimyasal uygulamaların yapılması.

Kabuklu bitler (Diaspis echinocacti). Hem açık havada hem de korunan alanlarda yetiştirilen bitkilere saldıran başlıca zararlıdır. Yetişkinler ve larvalar bitkinin havai kısımlarını kolonize eder. Bitkinin özsuyuyla beslenirler ve istiladan sonra kaktüsler artık normal şekilde büyümez ve kurur.

Kontrol yöntemleri:

• spesifik böcek ilaçları ile kimyasal uygulamaların yapılması.

Elma pamuklu biti (Eriosoma lanigerum). Yılda birkaç nesil üretirler ve kaktüslerin havai kısımlarını kolonize ederler. Yetişkinler ve larvalar bitkilerin özsuyuyla beslenir. Saldırının ardından kaktüsün dokusu körelir ve sonunda kurur.

Kontrol yöntemleri:

• spesifik böcek ilaçları ile kimyasal uygulamaların yapılması.