ADELGİDLER

Göknar türleri, Adelgidae familyasından böceklerin varlığından etkilenebilir. Göknar ağacı zararlıları genellikle birden fazla bitki türüne saldırır. Göknar üzerinde hiçbir zaman gal oluşmaz, ancak böcekler iğnelerinde, sürgünlerinde ve dallarında serbest yaşarlar. Yaralanmalara sokma ve özsuyu emmeye neden olur.

Dreyfusia nusslini (migratory silver-fir adelges) veya Dreyfusia piceae (silver fir adelges) bu tür göknar zararlısı türlerdir. Konukçu üzerinde strese neden olurlar ve şiddetli bir saldırı durumunda göknarın hastalıklara karşı direncinin azalmasını belirlerler.

Kontrol yöntemleri. Temas veya sistemik insektisitlerle kimyasal tedavilerin uygulanması tavsiye edilir.

GÖKNAR HORTUMLU BÖCEĞİ (PISSODES PICEAE)

Göknar ağacı zararlıları zayıflamış ağaçlara, özellikle de 20 yaşından büyük olanlara saldırır. İlkbahardan sonbahara kadar uzun bir uçuşla yılda bir nesli vardır. Kışı kabuk çatlaklarında veya alt tabakada, yetişkin evresinde (nadiren larva evresinde) geçirir.

Larvalar, kabuk ve ahşap arasında 60 cm uzunluğa kadar, her yöne doğru, yıldızlı bir görünüme sahip düzensiz galeriler kemirir. Çıkış delikleri (uçuş delikleri) yuvarlaktır. Etkilenen ağaçların iğneleri kırmızıya döner ve gövdede reçine sızıntısı olur. Saldırıya uğrayan ağaçlar genellikle larvaları tüketen ağaçkakanlar tarafından ziyaret edilir.

Kontrol yöntemleri. Böcek popülasyonları, tür larva evresindeyken (en geç pupa evresinde) saldırıya uğrayan ağaçların sökülüp yakılmasıyla mekanik olarak azaltılır. Feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak kütükleri de kullanılabilir.

BÜYÜK GÖKNAR KABUK BÖCEĞİ (PITYOKTEINES CURVIDENS)

Genellikle, zayıflamış ağaçlarda kolonileşen ikincil bir göknar zararlısı olarak kabul edilir. Kitlesel çoğalma durumunda, geniş alanlarda sağlıklı ağaçların kurumasına neden olabilen birincil bir zararlı haline gelir. En sık 70-80 yaşındaki ladin ağaçları etkilenir. Diğer yumuşak ağaçlar nadiren saldırıya uğrar.

Büyük göknar kabuk böceğinin yılda 1-2 nesli vardır ve bir kardeş yavrusu olabilir. İlk uçuş Nisan ayında, ikincisi ise Haziran-Temmuz aylarında gerçekleşir. Bu tür yetişkin evresinde kışı geçirir.

Kabuk böceği gibi göknar zararlıları, kabuk ve ahşap arasında kemirme yoluyla hasara neden olur. İstila, ana galerilerin şeklinden anlaşılabilir: ters çevrilmiş bir H gibi, kabuğun iç kısmına işlenmiştir. Larva galerileri ana galeriye dik olarak düzenlenmiştir. Pupa noktası (oval beslenme alanı), her larva galerisinin sonunda ahşaba iyi bir şekilde kazınmıştır. Saldırı ağaçların tepesinden tabanına doğru başlar, böcek kalın kabuklu gövdelerde bulunur. Zarar görmüş ağaçlar iğnelerin sarı renginden tanınabilir.

Kontrol yöntemleri. Kitlesel çoğalma potansiyeli nedeniyle, böcek popülasyonunun izlenmesi ve salgınların zamanında tespit edilmesi önerilir. Feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri hem izleme hem de kontrolü için kullanılır. Temaslı insektisitler uçuştan önce ve sonra uygulanabilir.

KÜÇÜK GÖKNAR KABUK BÖCEĞİ (CRYPHALUS PICEAE)

Bu zararlı göknar ağaçlarına, özellikle genç ağaçların gövdelerine ve yaşlı ağaçların dallarına saldırır.

Küçük göknar kabuk böceği, yılda 2 nesil geliştiren tek eşli bir böcektir. Kabukta oluşturduğu galerilerde yetişkin olarak kışı geçirir.

Dişi, kabukta veya kabuk ile ahşap arasında düzensiz bir ana galeri kemirir. Yumurtalar bu galeriye bırakılır. Larvalar çıktıktan sonra kabuk ve odun arasında her yöne doğru galeriler açar. Böylece saldırı yıldızlı bir şekle sahip olur. Pupa kabuğun ya da odunun derinliklerinde gerçekleşir.

Kontrol yöntemleri. Böcek popülasyonlarının izlenmesi ve kitlesel çoğalma durumunda sayılarının kontrol edilmesi önerilir. Feromon tuzakları ve sistemik veya temaslı insektisitler kullanılabilir.

GÖKNAR SÜRGÜN KELEBEĞİ (CHORISTONEURA MURINANA)

Bu zararlı çoğunlukla yaşlı göknar ormanlarında rapor edilmiştir. Ancak kitlesel çoğalma durumunda genç ağaçlara da zarar verir. Göknar- ladin karışık meşcerelerinde, bu tomurcuk kurdu ladinlere de saldırır.

Yılda bir nesli vardır ve larva evresinde, kabuk çatlaklarında veya tacın tepesinde bulunan sürgünlerde kışı geçirir. Bazen iğneler üzerinde yumurta aşamasında kışı geçirir.

İlkbaharda larvalar tomurcuklara girer ve içlerinde beslenir. Tomurcukların açılmasından sonra iğnelere saldırırlar. Saldırı tacın ucunda ve kenarında kendini gösterir. Etkilenen sürgünler bükülür ve kurur. Kısmen etkilenen iğneler kırmızıya, sonra griye döner. Daha sonra, bu iğneler larva yuvası olarak hizmet eden ipeksi bir ağla sarılır. Ağ zamanla genişler, bazen tüm tacı sarar. Saldırıyı takiben, büyümeler kavisli, düzensiz hale gelir ve tepe leylek yuvası şeklinde kalabalıklaşır. Güçlü yaprak dökümü nedeniyle, kabuk böceği saldırıları tercih edilir ve böylece ağaçların kuruma süreci hızlanır.

Kontrol yöntemleri. İzleme, cinsel feromon tuzakları ve ışık tuzakları ile yapılır. Saldırı, saldırıya uğramış, kıvrılmış veya kurak sürgünlerin tanımlanmasıyla veya ipeksi larva yuvalarının gözlemlenmesiyle tespit edilir. Larvalar ortaya çıktığında kimyasal tedavi uygulanır. Şiddetli bir saldırı durumunda, saldırı tacın tepesine doğru ortaya çıktığı için bir uçak kullanılması önerilir. Larva aşamasında sistemik insektisitlerin kullanılması tavsiye edilir. Temaslı insektisitler, Haziran-Temmuz aylarında uçuş sırasında kontrolü için uygundur.

KIZIL BAŞLI KÖKNAR TORTRİCİD (ZEIRAPHERA RUFIMITRANA)

‘Kızıl başlı çan güvesi’ olarak da bilinir ve alpin bölgelerdeki göknar ormanlarında en yaygın zararlılardan biridir. Bazen ladine de saldırır ancak yaşlı köknar ağaçlarını tercih eder. Genellikle göknar sürgün kelebeği ile birlikte görülür.

Yılda bir nesli vardır, Temmuz-Ağustos aylarında uçar ve yumurta aşamasında kışı geçirir (kabuk çatlaklarında, gövdede veya dallarda).

Göknar sürgün kelebeğinin (tepeye doğru saldırır) aksine, kızıl başlı göknar tortricidi tacın alt yarısına ve orta kısmına saldırır. Larvalar yıllık sürgünlerin iğneleri ve tomurcuklarıyla beslenir. Hasarlı iğneler ipek ipliklerle sıkıca bağlanır. Haziran ortasında, erginlerin ortaya çıktığı alt tabakada pupalaşma gerçekleşir.

Kontrol yöntemleri. İzleme, uçuş sırasında ışık tuzakları ile yapılır. Kimyasal uygulamalar uçakla veya karadan yapılır. Larva aşaması için sistemik insektisitler önerilir ve uçuş sırasında kontrolü için temas insektisitleri kullanılabilir. Yumurta veya larva aşamasında böcek büyüme düzenleyicileri uygulanabilir.

GÖKNAR TOHUMARISI (MEGASTIGMUS SUSPECTUS)

Megastigmus’un (bir dakika eşekarısı cinsi) en büyük türüdür ve tohumları istila ederek zarara neden olur. Genellikle tohum üretiminin en fazla %5’i zarar görür.

Böceğin yılda bir nesli vardır ve tam gelişmiş larva olarak, istila edilmiş tohumlarda veya kozalaklarda kışı geçirir.

Larvalar göknar tohumlarına saldırarak içeriklerini tüketir. Zarar ancak yuvarlak (ya da neredeyse yuvarlak) bir çıkış deliğinden tohumları terk eden yetişkinlerin ortaya çıkmasından sonra görülür.

Kontrol yöntemleri. Zararlıların sayısını azaltmak için, erken düşen kozalakların toplanması ve imha edilmesi önerilir. Tohumlar fidanlıklarda kullanılmadan önce dikkatlice incelenmelidir. Kimyasal işlemler sadece toplu çoğaltma durumunda tavsiye edilir.