Dereotu – dikim, yetiştirme ve hasat
Dereotu (Anethum graveolens), maydanozgiller (Umbelliferae) familyasından tek yıllık bir bitkidir, sıklıkla yiyecekleri tatlandırmak için ve aynı zamanda yüksek uçucu yağ ve vitamin içeriği nedeniyle tedavi edici özellikleri için kullanılır. Asya ve Akdeniz bölgesine özgü olan bu tür, antik çağlardan beri bilinmekte ve kullanılmaktadır. Dereotu, Yunanlılar tarafından çiçek salkımlarının güzelliği için ve Mısırlılar tarafından tıbbi bir bitki olarak yetiştirilmiştir. Bugün bu aromatik bitkiyle dünyanın her yerinde karşılaşıyoruz.
Kullanım
Bu bitkinin tüm toprak üstü kısımları kullanılır. Yapraklar, çiçek salkımları ve tohumlar yemeklere tat vermek için, gövde ve çiçek salkımları ise konserve ve turşu hazırlamak için kullanılır. Geleneksel tıpta uykusuzluğa, sinir bozukluklarına, şişkinliğe vb. karşı kullanılır.
Botanik özellikler
Dereotu kısa bir vejetatif büyüme dönemine sahiptir, yapraklar çevre koşullarına bağlı olarak ekimden yaklaşık bir ay sonra hasat edilir. Gövde düzdür ve çiçeklenme aşamasında 150 cm yüksekliğe kadar ulaşabilir. Yapraklar ipliksi, üç yüzlü, geniş kesikli loplu, saplı ve çiçekler sarı renkte olup bileşik bir şemsiye salkımında kümelenmiştir. Çiçeklenme yaz boyunca gerçekleşir.
ÇEVRESEL İHTİYAÇLAR
Dereotunun çevresel faktörler açısından özel gereksinimleri yoktur. Orta sıcaklıklarda iyi yetişir, düşük sıcaklıklara dayanabilir ancak dona tolerans göstermez. 2-3 °C’den başlayan düşük sıcaklıklarda çimlenir, optimum sıcaklık 15-17 °C’dir. Daha yüksek sıcaklıklarda, 30-35 ℃’nin üzerinde, çimlenme ve büyüme engellenebilir, bu nedenle yaz aylarında yetiştiriciliği zordur. Ayrıca, çimlenme ve büyüme sırasında su yönetimi başarılı bir kültür için önemli bir faktördür. Güneşli yerleri tercih etmesine rağmen, dereotu daha düşük ışık koşullarında da büyür ve sıcaklık izin verirse tüm yıl boyunca yetiştirilebilir. Toprak açısından, tınlı, humus bakımından zengin ve iyi bir su tutma kapasitesine sahip olması gerekir.
YETİŞTİRME
Dereotu genellikle bahçelerde yetiştirilir, ancak sezon dışında yaprak elde etmek için korumalı ve yarı korumalı alanlarda bir ürün olarak genişlemiştir. Bu nedenle, seralarda, bahçe yatağında veya tünellerde yetiştirilebilir.
Dereotu yetiştiriciliği hem korunan alanlarda hem de tarlada doğrudan dikim yoluyla yapılır. Başarılı bir ürün için en önemli bakım çalışması, bu bitkinin küçük tohumları göz önüne alındığında arazinin hazırlanmasıdır. Sonuç olarak, düzgün bir çimlenme için toprak iyi işlenmelidir.
İlkbaharda, tarlaya girer girmez, sıralar arasında 25 cm, bitkiler arasında yaklaşık 4-5 cm ve 1,5 cm derinlik bırakarak dereotu ekebilirsiniz. Alanın verimli kullanımı için 4 sıra halinde dikilebilir. Hektar başına 7-8 kg tohum kullanılabilir ancak bu miktar tohumların çimlenme kapasitesine bağlı olarak değişebilir. Daha uzun süre hasat yapabilmek için 10-15 gün aralıklarla aşamalı olarak dikim yapılması önerilir.
Serada dereotu sonbaharda ekilebilir ve sıcaklığa bağlı olarak soğuk mevsimde ürün alınabilir. Sıcaklıklar negatif değilse bitkiler bir tarım folyosu ile korunabilir.
BAKIM
Ürün kurulduktan sonra, düzgün çimlenme için düzenli olarak sulama yapılır. Bakım çalışmaları yabani ot kontrolü, toprak işleme, sulama ve hastalık ve zararlılara karşı uygulamalardan oluşur.
Toprak hazırlanırken, gübre toprağa dahil edilebilir.
Hastalıklar ve zararlılar
Külleme (Erysiphe umbelliferarum) dereotu bitkilerinin en yaygın hastalığıdır. Yapraklarda ve gövdelerde beyaz bir leke olarak kendini gösterir.
Genç fideler de Pythium mantarlarından etkilenerek fidelerin dökülmesine neden olabilir.
Dereotu, özellikle tohum ürünlerinde hasara neden olan çizgili havuç tahtakurusu (Graphosoma lineatum) ve çeşitli kelebek türlerinin larvaları (tırtıllar) tarafından saldırıya uğrayabilir.
Hasat ve depolama
Hasat yıl boyunca aşamalı olarak yapılır. Yeşil yaprakları, çiçek salkımlarını, tohumları veya tüm bitkiyi hasat edebilirsiniz.
Bitkinin tüm yenilebilir kısımları hasattan sonra taze olarak yenebilir veya kurutulabilir. Yapraklar dondurulmuş olarak da saklanabilir. Tohumlar, saplar hasat edildikten ve önceden kurutulduktan sonra hasat edilir.