Çim, çoğu bahçe ve avluda önemli bir unsurdur. Çim ekimi, dekoratif bitkilerin geri kalanını vurgulama işlevine sahiptir. Bahçedeki renk patlaması, kontrast oluşturduğu yeşil bir arka planla çok daha hoştur. Çimlerinizin güzelliği, bu harika doğal halıyı oluşturan bitkilerin doğru bakımı ile sağlanır. Bu nedenle, çimin sağlıklı görünümünü etkileyebilecek faktörleri (hastalıklar ve zararlılar) bilmek çok önemlidir. Çim, odunsu içi boş bitkilerin bir karışımı olması nedeniyle, bunlarla bir dizi hastalık ve zararlıları paylaşır. Bu yüzden çim haşere ve hastalık kontrolü yapılması gerekir.

ÇİMLERİ ETKİLEYEBİLECEK BAŞLICA HASTALIKLAR

Çoğu zaman ortaya çıkan sorunlar yanlış bakımdan kaynaklanır. En büyük hatalar aşırı sulama, aşırı gübreleme, çimin gölgeli alanlarda yetiştirilmesi, toprak sorunları ( örneğin: asidik pH) veya pestisitlerin yanlış kullanımı ile temsil edilir. Tüm bu bakım işleri tek bir kelime akılda tutularak yapılmalıdır: denge (ne çok ne de az).

Arpa sarı cüce hastalığı 

Bu virüs tahıllara ve diğer kendiliğinden yetişen odunsu bitkilere saldırır. Saldırıya uğrayan bitkiler daha koyu bir renge sahip olur ve daha sonra sarıya döner. Virüs bitkilere bitkicik aşamasında bile saldırır ve ciddi cücelik oluşturur. Bitkiler kardeşlenme aşamasında etkilenirse, daha az çimlenirler ve yaprakların uçları ve kaburgaları sararır. Virüs yaprak bitleri ve akarlar aracılığıyla bulaşır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• Bu virüsü bulaştıran böcekleri kontrol etmek için insektisit uygulanması.

Külleme (Erysiphe graminis)

Hastalık ilkbaharda ortaya çıkar. Bazal yapraklarda ve gövdelerde beyaz, inci gibi lekeler görülür. Lekeler tozlu hale gelir ve üzerlerinde mantarın fruktifikasyonunu temsil eden dairesel oluşumlar görülür. Saldırı hızla yayılabilir. Saldırıya uğrayan dokular sararır ve kurur. Yapraklar erken kurur ve çimlerde boşluklar oluşabilir. Yağışlı sonbahar havası sonbahar enfeksiyonlarına neden olabilir. Hastalığın çimlerde ortaya çıkması, azotla aşırı gübreleme ile desteklenir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• özel fungisitlerle tedavilerin yapılması.

Septoria yaprak lekesi (Septoria tritici)

Bu hastalığın ana belirtileri yapraklarda görülür. İlk belirtiler yaprakların uçlarında sarı lekeler şeklinde ortaya çıkar ve zamanla griye döner. Hastalık gelişir ve lekelerin ortasında mantarın fruktifikasyonunu temsil eden siyahımsı noktasal oluşumlar görülür. Saldırıya uğrayan yapraklar erken kurur ve saldırıya uğrayan bitkiler artık normal şekilde büyümez.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• özel fungisitlerle tedavilerin yapılması.

Buğday yaprak pası (Puccinia recondita)

Bu hastalık erken ilkbaharda oval, eliptik veya dairesel, pas renginde oluşumlarla ortaya çıkar. Daha sonra, yaprağın epidermisi tarafından kaplanan siyah renkli, alt tarafta oval püstüller ortaya çıkar. Epidermis kırıldıktan sonra, oluşumlar tozlu hale gelir ve yapraklar sararır ve kurur.

Önleme ve kontrol önlemleri:

• dengeli gübreleme;
• spesifik fungisitlerle tedavilerin yapılması.

Sarı pas (Puccinia striiformis)

Bu mantar bitkinin tüm toprak üstü organlarına saldırır. Saldırıya uğrayan organlarda paralel sıralar halinde dizilmiş dikdörtgen, turuncu püstüller gelişir. Enfeksiyon bazal yapraklardan başlar. Saldırı yaprakların erken kurumasına ve bitki büyümesinde yavaşlamaya neden olur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• buğday yaprak pası ile mücadele eden ürünler sarı pasına karşı da kullanılabilir.

Kara pası (Puccinia graminis)

Hastalığın belirtileri, bitkilerin tüm toprak üstü organlarında püstül adı verilen oluşumların ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Buğday yaprak pası veya sarı pasından farklı olarak, gövde pası üstten başlar.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• buğday yaprak pası veya sarı pası ile mücadele eden ürünler kara pasına karşı da kullanılabilir.

Fusarium baş yanıklığı (Gibberella zeae)

Bu hastalık yazları sıcak ve kurak geçen yıllarda ortaya çıkar. Hastalık, bitkilerin gövdelerinde kahverengi lekeler görüldüğünde, bitkicik aşamasından itibaren kendini gösterir. Saldırıyı takiben gövdeler çürür. Mantar kardeşlenme evresinde saldırdığında, bitkiler küçük kalan sapların tabanında kahverengi lekeler gösterir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• doğru sulama;
• özel fungisitlerle tedavilerin yapılması.

Çökerten hastalığı (Gaeumannomyces graminis)

Saldırıya uğrayan bitkiler sarı renklerinden dolayı kolayca tanınabilir. Bitkiler sökülürse kök sisteminin tahrip olduğu görülebilir. Ayrıca, gövdenin tabanı kahverengi bir miselyum ile kaplıdır. Saldırıya uğrayan dokular nekrotize olur. Saldırıyı takiben bitkiler kurur ve çimlerde boşluklar oluşur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• doğru sulama;
• dengeli gübreleme.

Kök ve kökboğazı çürüklüğü (Pseudocercosporella herpotrichoides)

Bu hastalık aşırı sulanan arazilerde önemli hasara neden olur. Hastalık sonbaharda ortaya çıkar. Mantar gövdelerin tabanına saldırır. Belirtiler, kahverengi bir halka ile sınırlanmış eliptik, beyazımsı veya sarı lekelerin ortaya çıkması ile temsil edilir. Lekelerin merkezinde, mantarın fruktifikasyonu siyah bir nokta şeklinde gelişir. Gövdenin içinde, mantarın miselyumunu temsil eden gri bir keçe gelişir. Saldırıya uğrayan bitkiler lezyonlar seviyesinde kırılır ve sonuç olarak çimlerde boşluklar ortaya çıkar.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• dengeli gübreleme;
• doğru sulama;
• hastalık çimin geniş alanlarını etkiliyorsa, özel mantar ilaçları ile tedavi uygulanabilir.

Arpa ağ beneği (Pyrenophora teres)

Bitkinin tabanındaki yapraklarda kahverengi-gri bir halkayla çevrili kahverengi lekeler gelişir. Hastalık ilerler ve lekelerin merkezinde mantarın koyu kahverengi renkte fruktifikasyonu görülür. Lekeler birleşir ve yaprağın geniş alanlarını kaplar. Saldırıya uğrayan dokular kurur, kırılır ve yaprak yırtılır. Saldırıya uğrayan bitkiler zayıflar ve çimin görünümü etkilenir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• doğru sulama;
• dengeli gübreleme;
• spesifik fungisitlerle tedavilerin yapılması.

ÇİMLERİ İSTİLA EDEBİLECEK BAŞLICA HAŞERELER

Kımıl böceği (Aelia spp.)

Yılda bir nesil üretir ve yetişkin evresinde ormanların yapraklarında veya hava koşullarından korunaklı diğer yerlerde kışı geçirir. Yetişkinler ilkbaharda ortaya çıkar ve bitkinin toprak üstü organlarına yumurta bırakır. Yetişkinler ve larvalar yaprakların ve gövdelerin hücresel sıvısıyla beslenir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• spesifik insektisitlerle tedavilerin yapılması.

Yulaf yaprak böceği (Lema melanopa)

Yılda bir nesil üretir ve yol kenarındaki otların, çitlerin, ormanların vb. yapraklarında ergin evresinde kışı geçirir. Erginler genellikle Nisan ayının ikinci haftasında ortaya çıkar, yumurtalarını yaprakların üst kısmına, tabana yakın, ana kaburgaya paralel olarak bırakırlar. Erginler yaprakları kemirerek hem dış tabakayı hem de temel dokuyu deler ve larvalar üst tabakayı ve temel dokuyu yiyerek alt tabakayı sağlam bırakır. Güçlü bir saldırı durumunda, tüm yapraklar şeffaf zar görünümünü alır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• spesifik insektisitlerle tedavilerin yapılması.

Saddle gall midge (Haplodiplosis marginata)

Yılda bir nesil üretir ve toprakta larva evresinde kışı geçirir. Nisan sonu – Mayıs başında larvalar toprak yüzeyine çıkar ve pupa olur. Erginler 4-5 gün sonra gelişir ve yumurtalarını üst yapraklara bırakır. Yumurtalar ve larvalar kuruluğa karşı hassastır. Larvalar yumurtadan çıktıktan sonra yaprak kabuğunun altına girerek burada tutunurlar. Saldırıya uğrayan bölgelerde sıvı ileten damarlar tahrip olur. Sonuç olarak bitkiler zayıflar ve çirkin bir görünüme sahip olur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• spesifik insektisitlerle tedavilerin yapılması.

Buğday yaprak biti (Schizaphis graminum)

Yılda 15-20 nesil üretir ve farklı bitki türleri üzerinde yumurta aşamasında kışı geçirir. Yetişkinler ve larvalar yapraklarda ve gövdelerde kolonize olur ve burada hücresel sıvı ile beslenirler. Saldırıya uğrayan yapraklar kırmızı lekelere sahip olur, kıvrılır ve sonra kurur. Güçlü saldırılar bitkilerin kurumasına neden olur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• yabani otun yok edilmesi;
• özel böcek ilaçları ile tedavilerin yapılması.

Göçmen çekirgesi (Locusta migratoria)

Yüksek ekolojik plastisiteye sahip polifag bir türdür. Yılda sadece bir nesil üretir ve toprağın yüzey tabakasında yumurta aşamasında kışı geçirir. Bitkilerin toprak üstü kısımlarına saldırır. Çok tehlikeli bir türdür ve koloniler halinde saldırdığı için mücadelesi zordur. Böylece birkaç saat içinde tüm çimleri yok edebilir.

Kontrol önlemleri:

• istila tespit edildikten hemen sonra spesifik insektisitlerle tedavilerin uygulanması.

Danaburnu (Gryllotalpa gryllotalpa)

Hepçildir, bitkisel substrat, solucan ve çeşitli larva veya böcek leşleri ile beslenir. Bitkilerin kök sistemini kemirerek doğrudan zarar verir. Saldırıya uğrayan bitkiler kurur ve yere eğilir.

Kontrol önlemleri:

• toprağa özel böcek ilaçlarının uygulanması.

Nematodlar

Çoğu bitki türüne saldıran mikroskobik zararlılardır. Yılda birçok nesil üretirler ve çok hızlı çoğalırlar. Larvalar kök sistemine nüfuz eder ve sıvı ileten damarlara yerleşir. Beslenme sırasında doku hipertrofisine neden olan bir toksin salgılarlar. Saldırıya uğrayan bitkiler durgunlaşır ve kurur. Sonuç olarak, çimlerde boşluklar ortaya çıkar. Bu zararlıyı tespit etmek çok zordur.

Kontrol yöntemleri:

• özel ürünlerle tedavilerin gerçekleştirilmesi.

Tripsler (Thrips sp.)

Çok sayıda kültür bitkisine saldıran, çıplak gözle görülmesi zor olan küçük böceklerdir. Yapraklarda koloni kurarak bitkilerin cüceleşmesine neden olurlar. Tripsler ayrıca virüsleri bulaştırarak dolaylı zararlara da neden olabilirler.

Kontrol yöntemleri:

• cezbedici tuzakların kullanımı;
• spesifik insektisitlerle tedavilerin yapılması.

Gri sümüklü böcek (Deroceras agreste)

Birçok bitkiye saldıran polifag bir türdür. Sebze mahsullerine ve çimlere büyük zarar verir. Yaprakları tüketir ve saldırı ilerledikçe bitkinin tüm yaprak yapısı tahrip olur.

Kontrol yöntemleri:

• toprağa özel böcek ilaçlarının uygulanması.