Çam cinsi Pinaceae familyasının bir parçasıdır hem büyük ağaç türlerini hem de çalıları içerir. Kalıcı iğnemsi yapraklar, zarımsı bir kapsül içinde 2, 3 veya 5’li gruplar halinde özel olarak yerleştirilmiştir. Yaygın olarak bilinen 4 çam türü (Sarıçam, Karaçam, Dağ çamı ve İsviçre çamı) ve sırasıyla Kuzey Amerika, Himalayalar ve Balkan yarımadasına özgü birkaç tür vardır.

TÜRLER VE ÇEŞİTLERİ

Pinus Sylvestris (Sarıçam, İskoç çamı)

Hem dona hem de sıcağa ve güneş çarpmasına, ayrıca çok nemli iklimlere ve kuraklığa dayanıklı bir türdür, Avrupa ve Asya’da önemli bir alana yayılır. Bununla birlikte, çoğunlukla ladin ormanlarının kutupsal enlem sınırını geçtiği kıtaların kuzeyinde rastlanır. Normalde yaklaşık 300 m ile 1900 m arasındaki yüksekliklerde bulunur. Çam plantasyonları ova bölgesinde de bulunabilir.

Sarıçam sadece istisnai koşullarda 40 m’den daha yüksek boylara ulaşır. Genç yaşta, gövdenin üst kısmında ve dallarda daha belirgin olan kırmızı tuğla kabuğuyla kolayca tanınabilir. İğnemsi yapraklar 3-7 cm uzunluğundadır, bir bakla içinde çiftler halinde dizilmiştir ve keskin bir uca sahiptir. Kozalaklar 3-7 cm uzunluğundadır ve bazen kümeler halinde 2-3’erli olarak gruplanabilir. Kozalaklar oval-koniktir, kısa saplı, eşkenar dörtgen veya piramidal apofizli ve küçük göbeklidir. Kahverengi kanatlı, 10-15 mm uzunluğunda, 3-4 mm tohumları vardır.

Pinus Nigra (Karaçam)

Boyu 40 m’ye kadar ulaşabilen I. boy bir ağaçtır. Kalın, pullu, gri-siyahımsı bir dış kabuğa sahiptir. İğneler bir bakla içinde çiftler halinde gruplanmıştır, uzun (8-14 cm), keskin ve serttir, koyu yeşil renklidir, özellikle dalın tepesine doğru kümelenmiştir. Kümeler halinde bir seferde 2-4 adet gruplanmış, oval-konik, 6-10 cm uzunluğunda kozalakları vardır. Apofiz eşkenar dörtgen, parlak, üstte yuvarlaktır. Tohum kanadı 5-6 mm uzunluğunda, parlak ve siyahtır. Genellikle küçük ve dağınık alanlarda bulunabilir. Özel dekoratif önemi vardır. Avusturya karaçamın (Pinus nigra ssp. nigra var. austriaca) son yüzyılda bazı Avrupa ülkelerinde, özellikle yörelere yakın dik yamaçlarda önemli plantasyonları oluşturulmuştur.

Pinus Mugo (Dağ çamı, Bataklık çamı, sürünen çam)

Bu tür Avrupa’nın dağlık ve subalpin bölgelerinde bulunabilir ve sıklıkla ladin ormanları seviyesinden alpin meralara geçiş yapar. Yaygın olarak 1400-2300 m yüksekliklerde gelişir ve nadiren ladin, karaçam, İsviçre çamı veya yeşil kızılağaç ile birlikte yetişir. Toprağın korunmasında özel bir öneme sahiptir, ancak aynı zamanda estetik ve farmasötik bir işlevi de vardır. Ayrıca bazı kuş, böcek ve hayvan türlerini de barındırır. Dağ çamının elastik gövdesi zemin boyunca uzanırken (yüzükoyun), taç kısmı maksimum 3 m yüksekliğe kadar yükselir. Dallar da elastiktir ve bu nedenle yoğun kar ağırlığına ve güçlü rüzgarların etkisine karşı dayanıklıdır. Sert iğnemsi yapraklar, bir kapsülde iki tane olmak üzere dalların etrafında sıkıca dizilmiştir. Kozalaklar küçüktür, 2-5 cm uzunluğundadır ve merkezi olarak düzenlenmiş ve koyu renkli bir halka ile çevrili göbek ile tanınabilir.

Pinus Ponderosa (Ponderosa çamı)

Boyu 50 m’nin üzerinde, hatta bazen 75 m’ye ulaşabilen I. boy bir ağaçtır. Plakalar halinde çatlamış kalın bir dış kabuğu ile düz bir gövdeye sahiptir. Batı sarıçamı olarak da bilinir ve bu isim iç kısmı sarı olan kabuğunun rengiyle ilişkilidir. Genç dalları da sarıdır. İğneler çok uzun, 28 cm uzunluğa kadar, sert, keskin ve bir kapsülde üç tane olacak şekilde dizilmiştir. Kozalakları da büyüktür, 8-15 cm uzunluğundadır ve 2-3 cm uzunluğunda kanatlı tohumları vardır. Apofiz belirgindir ve göbeği güçlü bir şekilde dikenlidir.
Ponderosa çamı Kuzey Amerika’ya özgüdür ve birkaç orman mahsulünde, dendrolojik mahsullerde, bahçelerde ve halka açık parklarda bulunabilir.

Pinus Strobus (Veymut çamı, Beyaz çam)

Maksimum 50 m yüksekliğe ulaşabilen, düz gövdeli, yaşlanana kadar pürüzsüz kalan ince kabuklu ve karakteristik reçine “keseleri” olan I. boy bir ağaçtır. İğnemsi yapraklar ince ve esnek, nispeten uzun, 5-12 cm büyüklüğünde, 5 iğneli baklalar halinde dalın tepesine doğru kümelenmiştir. Meyveler dar silindirik terminal kozalaklarla temsil edilir, sarkık, 8-15 cm uzunluğundadır.
Kuzey Amerika’ya özgü bir çam türüdür, birçok ülkede hem saf plantasyonlarda hem de kayın, göknar, ladin, karaçam veya diğer çam türleriyle karışık olarak tanıtılmıştır.

Pinus Banksiana (Banks çamı)

Kuzey Amerika’nın doğal alanında, edafik ve iklimsel koşullara toleranslı öncü bir türdür. Bazı ülkelerde sadece birkaç deneysel Banks çamı plantasyonu oluşturulmuş, ancak mevcut çevre koşullarına uyum sağlamadığı görülmüştür. Sadece süs amaçlı yetiştirilmektedir. Boyu 25 m’ye kadar ulaşabilir, seyrek ve düzensiz bir tacı vardır, pullu ve koyu renkli bir dış kabuğu oluşturur. İğnemsi yapraklar kısadır, sadece 2-4 cm büyüklüğündedir, kıvrıktır, batmaz, bir bakla içinde çiftler halinde düzenlenmiştir. Kozalaklar genellikle asimetrik, oval-konik, 3-6 cm uzunluğundadır. Sık tutturulmuş pulların parlak sarı bir apofizi vardır ve göbeği hafifçe gömülüdür.

Pinus Contorta var. Latifolia (Contorta çamı)

Kuzey Amerika’da yaygın ve önemli bir türdür, diğer ülkelere sadece deneysel kültürler olarak tanıtılmıştır. Toprak ve iklim koşullarına dayanıklılığı nedeniyle, bozulmuş arazilerdeki plantasyonlar için önerilen bir türdür. Genç yaşlardan itibaren pullu bir dış kabuğu oluşturan, yaşlandıkça düzensiz ve çatlaklı hale gelen 25 m yüksekliğe ulaşabilir. 3-8 cm uzunluğundaki iğneler bir bakla içinde çiftler halinde durur ve 2-6 cm uzunluğundaki kozalaklar genellikle birkaç yıl boyunca taçta bağlı kalır. Parlak bir apofizi ve sivri bir göbeği vardır.

Pinus Wallichiana (Ağlayan çam)

Bu ağacın özel bir estetik değeri vardır ve 50 m yüksekliğe ulaşabilir hatta aşabilir. Gri, pürüzsüz kabuğu ve piramidal bir tacı vardır. İğneler çok uzundur, 18 cm uzunluğa kadar, ince ve esnektir, bir kapsülde 5 tanedir. Kozalakları da büyük, 15-30 cm uzunluğunda ve pedinküllüdür. Türün yetiştiği doğal alanlar arasında Himalayalar’ın yüksek rakımlı bölgeleri (1400-4000 m) yer alır. Diğer ülkelerde süs amaçlı olarak yetiştirilmiştir.

Pinus Peuce (Makedonya çamı)

Bu tür, 1600-1900 m arasındaki yüksekliklerde yetiştiği Balkan yarımadasına özgüdür ve nadiren 2400 m’ye kadar olan yüksekliklerde de yetişebilir. Yüksekliği 30 m’ye kadar ulaşır ve dar bir tacı vardır. İğneler bir kapsülde 5 tanedir, düz ve serttir, uzunlukları 7-12 cm arasındadır. Kozalaklar 8-15 cm uzunluğunda ve saplıdır.

Pinus Cembra (İsviçre çamı)

Bu ağaç 25 m’ye kadar boylanabilir, bir kapsülde 5-10 cm’lik 5 iğne bulunur, kümelenmiş ve dalın tepesine doğru yönelmiştir. Kozalakları düz, yukarıya dönük, 5-8 cm uzunluğunda, dışbükey apofiz ve dikenli göbeklidir. Kozalağın pulları üç yıl sonra çıkarılabilir hale gelir ve yaklaşık 1 cm uzunluğundaki kanatsız tohumları gizler. Bu tür Avrupa’daki dağlık ada bölgelerinde, genellikle 1400-2000 m arasındaki rakımlarda yetişir. Yüksek rakımlarda, eğri gövdeli ve asimetrik taçlı çalı formunda örnekler görebilirsiniz. Bazı örneklerin yaklaşık 1000 yaşına ulaşması nedeniyle fizyolojik ömürden bahsetmeye değer.

BAKIMI

Işık. Çamların çoğu bol ışığı tercih eder. Veymut çamı, Ağlayan çam ve İsviçre çamı kısmen gölgeli alanlarda iyi geliştikleri için düşük rakımlarda bazı istisnalar vardır. Pinus contorta fidanları gölgeye karşı çok dayanıklıdır, ancak olgunluk döneminde yeterli ışığa ihtiyaç duyarlar.

Toprak. Çamların çoğu her türlü toprakta, hatta çok fakir, sığ, kumlu topraklarda (Sarıçam, Banks çamı) veya kayalıklarda (Karaçam, Pinus contorta ) bile iyi yetişir. Bununla birlikte, tüm türler besin açısından zengin topraklarda daha iyi büyür ve Veymut çamı bu konuda özel talepleri olduğu için böyle bir örnektir. İsviçre çamı kumlu veya sığ topraklara dayanamaz.

Sıcaklık. Sarıçam, Karaçam, Ponderosa çamı ve Banks çamı yüksek sıcaklıklara uzun süre dayanabilir. Yüksek rakımlı bölgelerde bulunan çamlar, soğuk rüzgarlara, geç ve erken donlara ve yüksek sıcaklık değişimlerine karşı yüksek toleransa sahiptir (İsviçre çamı, Veymut çamı, Makedonya çamı, Pinus Contorta, Ponderosa çamı, Sarıçam, Karaçam).

Sulama. Çoğu çam türü kuraklığa dayanıklı olduğu için sulama genellikle gerekli değildir. Pinus Strobus, kuraklığa duyarlı bir tür olarak bu anlamda bir istisnadır. Ağlayan çam ve İsviçre çamı iyi sulanmış toprakları tercih eder.

Gübreleme. Büyümeyi teşvik etmek için, büyüme mevsimi boyunca özel gübreler uygulanabilir.

Tavsiye edilen ürünler

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

• Ürünleri farklı bir mağazada bulabilirsiniz

  Mağaza değiştir

Her ürünün etiketindeki talimatları dikkatlice okuyun ve uygulayın

DİKİMİ

Çam fidelerinin yetkili fidanlıklardan satın alınması önemlidir. Fidelerin boyutu ve yaşı ne kadar küçük olursa, yeni koşullara uyum sağlaması o kadar kolay olur. Dikim sırasında fidelerin en uygun yaşı 3’tür (1 yıl solaryumda ve 2 yıl fidanlıkta). Kök çevresinde toprak demetleri olan fidelerin kullanılması tavsiye edilir, böylece iklimlendirme şansı daha yüksek olur. Dikim için doğru zaman, toprağın donmadığı ve don tehlikesinin olmadığı sonbahar veya ilkbahardır. Fidenin uygun büyüklükte bir çukura dik bir şekilde yerleştirilmesi gerekir. Çukur zemin seviyesine kadar verimli toprakla doldurulmalı, ardından fidenin etrafındaki toprak iyice işlenmeli ve bolca sulanmalıdır. Bu, köklerin etrafındaki hava boşluklarını giderir. Dikilen fideler düzenli olarak sulanmalı, ancak aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.

ÇOĞALTMA

Çoğaltma birkaç yöntemle gerçekleştirilebilir:

• tohumla çoğaltma: Tohumlar tamamen olgunlaştıktan ve geliştikten sonra kozalaklar toplanmalıdır (örneğin Veymut çamı için Ağustos ayında, Sarıçam için Eylül ayında). Tohumlar ekilmeden önce seçilmeli, sağlıksız olanlar yok edilmelidir. Bu işlem için, içine tüm tohumları koymanız gereken bir bardak su kullanabilirsiniz, batanlar ekilecek en iyi tohumlardır. Tohumlar toprağa sığ derinliklerde yerleştirilmelidir. Bunlar ekimden 3-5 ay sonra bile geç çimlenir.
• aşılama yoluyla çoğaltma: çamlarda nadiren kullanılır. Çeşitli estetik özelliklere sahip süs ağaçları elde edilebilir. Uygulanması zor bir yöntem olduğundan, uzmanlar tarafından yapılması tavsiye edilir.
• çelikler yoluyla çoğaltma: çamlarda çok nadiren kullanılır.

AYRICA:

• çamların uzun bir fizyolojik ömrü vardır: İsviçre çamı – yaklaşık 1000 yıl, Sarıçam – 600 yıldan fazla.
• çamların çevresel koşullara olan gereksinimleri düşüktür;
• çamlar, zarımsı kapsüller içinde gruplanmış iğnemsi yaprakları nedeniyle özel bir görünüme sahiptir;
• çamlar Avrupa ladin kabuk böceklerinin, eşek arılarının ve diğer zararlıların saldırılarına açıktır.