ÇAM KÜLTÜR HORTUMLU BÖCEĞİ (PISSODES NOTATUS)

Çam ağacı zararlıları ‘küçük çam biti’ olarak da bilinir ve ince kabuklu genç çam ağaçlarını tercih eder.

Biyolojisi. Yılda bir nesli vardır ve ilkbahardan sonbahara kadar uçar. Ergin evresinde kabuk çatlaklarında veya alt tabakada, nadiren larva evresinde kışı geçirir.

Saldırı. Larvalar kabuk ve ahşap arasındaki düzensiz inen galerileri kemirir. Pupa noktası ahşap üzerinde derin izler bırakır. Her genç böcek uçuş için yuvarlak bir çıkış deliği açar. Saldırıya uğrayan ağaçlarda kırmızımsı iğneler ve gövdelerde reçine sızıntıları görülür.

Kontrol yöntemleri.  Mekanik haşere kontrolü, böcekler hala larva veya pupa aşamasındayken saldırıya uğramış ağaçların sökülüp yok edilmesiyle yapılır. Genç çam meşcereleri için sistemik veya temaslı insektisitlerle uygulamalar yapılır. Yumurta veya larva aşamasında böcek büyüme düzenleyicileri uygulanabilir.

ÇAM KOZALAK HORTUMLU BÖCEĞİ (PISSODES VALIDIROSTRIS)

Böcek farklı Pinus türlerinin kozalaklarına, özellikle de Pinus sylvestris (Sarıçam) kozalaklarına saldırır. Bazen ladin kozalaklarına da saldırır.

Biyolojisi. Mayıs ayında uçuşla birlikte yılda bir veya her 2 yılda bir nesli vardır. Ergin evresinde alt tabakada veya kabuk çatlaklarında, nadiren larva evresinde kışı geçirir.

Saldırı. İlk zararlar Mayıs ayında böcekler (yetişkinler) genç kozalakları kemirdiğinde ortaya çıkar. Saldırıya uğrayan kozalaklardan reçine sızar. Larvalar ortaya çıktıktan sonra kozalak içinde düzensiz galeriler açarlar. Etkilenen kozalakların üzerinde sarı-paslı talaş görülebilir. Daha sonra tohumları tahrip eder ve pupa olurlar. Erginlerin yuvarlak çıkış delikleri zarar görmüş kozalaklarda tespit edilebilir. Saldırıya uğrayan kozalaklar gelişmez, reçine ile kaplanır, sarı-gri bir renge sahip olur ve yere erken düşer. Kozalak üretiminin zayıf olduğu yıllarda larvalar genç sürgünlerin içinde gelişerek ağaçlara zarar verir.

Kontrol yöntemleri.  Mekanik mücadele, düşen kozalakların toplanması ve imha edilmesiyle yapılır. Kimyasal mücadele, uçuş sırasında ve larva evresinde uygulanan sistemik veya temas insektisitleri ile yapılabilir.

ON İKİ DİŞLİ ÇAM KABUK BÖCEĞİ (IPS SEXDENTATUS)

Çam ağacı zararlıları olarak bilinir, nadiren ladin, göknar veya karaçama saldırır. Genellikle yaşlı ve zayıflamış ağaçlar saldırıya uğrar, ancak böcek kitlesel çoğalma durumunda birincil zararlı haline gelebilir.

Biyolojisi. Nisan-Mayıs ve Temmuz-Ağustos aylarında uçan yılda 1-2 nesli vardır. Yetişkin evresinde kışı geçirir.

Saldırı. Yetişkinler ve larvalar kabuk ve ahşap arasındaki galerileri kemirir, ahşap üzerine baskı yapar. Çiftleşme, kabuğun altında, çiftleşme odası adı verilen daha geniş bir kemirme odasında gerçekleşir. Buradan, 50 cm uzunluğa kadar çıkabilen 2-5 dikey yönelimli ana galeri başlar. Larva galerileri kısadır. Hem kabuk altındaki giriş delikleri hem de çıkış uçuş delikleri yuvarlaktır. Saldırı, kabuğun daha kalın olduğu gövdenin alt kısmında kendini gösterir.

Kontrol yöntemleri.  Çam ağacı zararlıları olarak popülasyonunun izlenmesi ve salgınların zamanında tespit edilmesi tavsiye edilir. İzleme ve kontrolü için feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanılır. Yumurta veya larva aşamasında insektisitler veya böcek büyüme düzenleyicileri uygulanabilir.

ALTI DİŞLİ ÇAM KABUK BÖCEĞI (IPS ACUMINATUS)

Büyük çam ağaçları söz konusu olduğunda, altı dişli çam kabuk böceği esas olarak ağacın tepesine ve ince dallara saldırır. Genç ağaçlar tamamen saldırıya uğrayabilir. Böcek ladin ve karaçamda nadiren bulunur.

Biyolojisi. Mayıs-Haziran aylarında uçan yılda bir nesli vardır.

Saldırı. Dişiler, kabuk ve ahşap arasındaki ana galerileri, genellikle çiftleşme odasından dört yönde kemirir. Bazen 10 kadar dişi tek bir döl odasından farklı yönlerde kemirebilir, bu nedenle saldırının izi yıldız şeklindedir. Larva galerileri kısa, kıvrımlı ve aralıklıdır.

Kontrol yöntemleri.  Uçuş gözlemleri ve hasar izleme yoluyla böceklerin kitlesel çoğalmasını zamanında tespit etmek çok önemlidir. Feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanılabilir. Şiddetli bir saldırı durumunda, insektisitlerin (temas, sindirim, sistemik) kullanılması önerilir.

BÜYÜK ORMAN BAHÇIVANI (TOMICUS PINIPERDA)

‘Japon çam oyucusu’ veya ‘daha büyük göz kurdu’ olarak da bilinir. Bu böcekler kalın gövdeli ve kalın kabuklu sarıçam ağaçlarını tercih eder, ancak göknar ve karaçam ağaçlarına da saldırırlar. Sürgünlere verdiği zarar nedeniyle birincil zararlı, kozalaklara ve gövdelerin tabanına verdiği zarar nedeniyle de ikincil zararlı olarak kabul edilir.

Biyoloji. Genellikle yılda bir nesil verir. Bazen bir kardeş yavru da görülür. Uçuş Mart-Nisan aylarında, bazen de Mayıs ayında gerçekleşir. Böcek, saldırıya uğrayan gövdenin dibinde veya alt tabakada kemirdiği galerilerde yetişkin olarak kışı geçirir.

Saldırı. Dişiler, kabuk ve odun arasında dikey olarak yönlendirilmiş tek ebeveynli galerileri (tek eşli türler) kemirir. Larvalar galerileri ana galeriye dik olarak kemirir (larva galerilerinin neredeyse dikey olarak yönlendirildiği ana galerinin uç kısımları hariç). Genç böcekler yıllık veya bir yaşındaki sürgünlerin eksenindeki galerileri kemirir. İlkbaharda, yetişkinler saldırıya uğrayan sürgünlerin ekseninde daha fazla kemirir. Bu sürgünler ve dallar kurur ve kırılır (bazen de rüzgarın etkisiyle).

Kontrol yöntemleri. Çam ağacı zararlıları olan bu böcekleri izlemek ve kontrolü için feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanılır. Sistemik veya temaslı insektisitler de kullanılabilir. Böcek büyüme düzenleyicileri yumurta veya larva aşamasında uygulanabilir.

KÜÇÜK ORMAN BAHÇIVANI (TOMICUS MINOR)

‘Küçük çam oyucusu’ veya ‘küçük göz kurdu’ olarak da bilinir ve çoğunlukla ince kabuklu çam ağaçlarına saldırır.

Biyolojisi. Mart-Nisan aylarında uçan, yılda bir nesli vardır. Kışı yetişkin olarak geçirir.

Saldırı. Dişiler, çiftler halinde bir çiftleşme odasından başlayarak, zıt yönlerde, kabuk ve ahşap arasındaki ana galerileri çiğner. İz bırakan kemirme yatay bir kazımaya benzer. Larva galerileri 3 cm uzunluğundadır ve pupa odun içinde gerçekleşir. Her larva galerisinin sonunda, pupa için giriş deliği gözlemlenebilir.

Kontrol yöntemleri. Diğer kabuk böceği türlerinde olduğu gibi, çam zararlısı popülasyonunun izlenmesi ve olası bir kitlesel çoğalmanın zamanında tespit edilmesi önerilir. Bu, uçuş sırasında yetişkinleri ve oluşan zararları gözlemleyerek ve tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanarak yapılabilir. Sonuncusu haşere kontrolü için de kullanılabilir. Buna ek olarak, sistemik veya temaslı insektisitlerin kullanımı da göz önünde bulundurulabilir.

ÇAM SÜRGÜN BÜKÜCÜSÜ (RHYACIONIA BUOLIANA)

Fidanlıklarda ve genç çam plantasyonlarında (6-15 yaş) yaprak döken bir türdür. Genç iğneleri ve tomurcukları çiğner. Sarıçam ana konukçusudur.

Biyolojisi. Yılda bir nesil geliştirir, uçuş Haziran-Temmuz aylarında, akşam saatlerinde olur. Tomurcukların içinde larva aşamasında kışı geçirir.

Saldırı. Yumurtadan yeni çıkan larvalar, saldırıdan sonra sararan iğnelerin tabanını çiğner. Daha sonra larvalar sürgünün tepesinden iki yan tomurcuğu ipek ipliklerle bağlar. Tomurcuklardan birine girerler ve içinde kışı geçirirler. Bu tomurcuklar kısmen reçine sızıntılarıyla kaplıdır. İlkbaharda larvalar sürgünlerin eksenine saldırır. Pupa burada gerçekleşir. Sürgünler kahverengiye döner, bükülür ve kurur.

Kontrol yöntemleri.  Saldırı ilkbaharda saldırıya uğramış, deforme olmuş veya kuru asmalar gözlemlenerek tespit edilir. Sonbaharda tomurcuklarda beyaz reçine sızıntıları görülebilir. Mekanik kontrol, saldırıya uğramış sürgünlerin (larvaların gizlendiği) toplanması ve yakılmasından oluşur. Sistemik insektisitler larva veya yetişkin aşamasında uygulanabilir. Temaslı insektisitler uçuş sırasında uygulanabilir. Böcek büyüme düzenleyicileri yumurta veya larva aşamasında uygulanabilir.

ÇAM ÇADIRTIRTILI (DENDROLIMUS PINI)

Aynı zamanda ‘çam ağacı lappeti’ veya basitçe ‘çam güvesi’ olarak da bilinir. Bu çam zararlılarının varlığı çam ormanlarında ve zayıflamış izole ağaçlarda rapor edilmiştir.

Biyoloji. Tür genellikle yılda bir nesil, nadiren iki yılda bir nesil geliştirir. Uçuş, yetişkinler tarafından Haziran-Temmuz aylarında, akşam saatlerinde gerçekleştirilir. Çam çadırtırtılları kışı larva evresinde, alt tabakada bir araya toplanmış olarak geçirir. Karlar eridikten sonra larvalar tekrar ağaçların tepesine tırmanır.

Saldırı. İlkbaharda larvalar yoğun bir şekilde beslenir, tomurcukları, genç iğneleri ve sürgünleri kemirir. Saldırı tacın tabanından başlar ve tepeye doğru, tacın içinden dışına doğru ilerler. İlkbahar saldırısı en tehlikeli olanıdır ve ağaçlarda geri dönüşü olmayan kuraklığa neden olabilir. Larvalar yaz sonunda daha az zarara neden olur.

Kontrol yöntemleri. Karışık orman meşcereleri oluşturulması ve yararlı böcek aleminin korunması tavsiye edilir. İlkbaharda, larvalar taca tırmanmadan önce, ağaçların gövdesine yapışkan tuzak halkaları yerleştirilebilir. Sistemik veya temaslı insektisitlerle kimyasal uygulamalar yapılabilir.

KIZIL BAŞLI ÇAM TESTERE SİNEĞİ (ACANTHOLYDA ERYTHROCEPHALA)

‘Çam sahte ağ kurdu’ veya ‘mavi-çelik testere sineği’ olarak da bilinir. Bu tür çam ağacı zararlıları çoğunlukla genç çam ormanlarında rapor edilmiştir.

Biyolojisi. Yılda bir nesli vardır ve larva evresinde, alt tabakalarda veya toprakta kışı geçirir.

Saldırı. Zarar, genç çam iğneleriyle beslenen larvalar tarafından meydana getirilir. Saldırıya uğrayan ağaçlar güçlerini kaybeder, zayıflar ve hastalıklara ya da kabuk böceği saldırılarına karşı duyarlı hale gelir.

Kontrol yöntemleri. Larva aşamasında kimyasal tedaviler uygulanabilir.

ÇAM TESTERE SİNEĞİ (DIPRION PINI)

Çam ağacı zararlıları olarak varlığı tüm Avrupa’da rapor edilmiştir. Böcek kısmi veya tam yaprak dökümü yapar. Yaşlı ve zayıflamış ağaçların bulunduğu iyi aydınlatılmış orman meşcerelerini tercih eder.

Biyolojisi. Mayıs ve Ağustos aylarında uçuşla birlikte yılda iki nesli vardır. Kışı pupa evresinde ( alt tabakada), bazen de larva evresinde geçirir.

Saldırı. Çoğunlukla 40-100 yaş arası çam ağaçlarına, nadiren genç ağaçlara saldırır. Larvalar kıvrılan, sararan ve kuruyan iğnelerle beslenir. Saldırı ağacın tamamen kurumasıyla da sonuçlanabilir.

Kontrol yöntemleri. Saf çam meşcerelerinin kurulmasından kaçınılması tavsiye edilir. İzleme ve kontrolü için feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanılır. Kimyasal uygulamalar, uçuş sırasında ve larva aşamasında, temas ve sindirim insektisitleri ile yapılır. Zararlının korunması gereken birçok doğal avcısı ve paraziti vardır (örn. kuşlar, böcekler).

AVRUPA ÇAM TESTERE SİNEĞİ (NEODIPRION SERTIFER)

‘Kızılçam testere sineği’ veya ‘küçük çam testere sineği’ olarak da bilinir. Zararlılar genç çam ağaçlarına (genellikle 20 yaşına kadar) zarar verir. Veymut çamı ve sarıçamı tercih eder.

Biyolojisi. Böceğin yılda bir nesli vardır ve uçuş Ağustos-Eylül aylarında gerçekleşir. Çam iğneleri üzerinde yumurta aşamasında kışı geçirir.

Saldırı. Larvalar iğneleri çiğner. Bazen sürgünler üzerinde sadece iğne tabanı kalır. Şiddetli bir saldırı durumunda larvalar genç sürgünlerin ucunu da çiğneyebilir. Tekrarlanan yaprak dökümü ağacın tamamen kurumasına neden olur.

Kontrol yöntemleri.  Saf çam meşcerelerinin kurulmasından kaçınılması tavsiye edilir. Küçük yüzeylerde larvalar (iğnelerden) ve pupalar (alt tabakadan) toplanabilir ve yok edilebilir. İzleme ve kontrolü için feromon yemlenmiş ve kimyasal olarak işlenmiş tuzak ağaçları ve tuzak kütükleri kullanılır. Kimyasal uygulamalar uçuş sırasında temas veya sistemik insektisitlerle yapılır. Larvaları kontrol etmek için temas, sindirim veya sistemik insektisitler kullanılabilir. Böceğin birçok doğal avcısı ve paraziti vardır, korunması gereken.