My Cart
Alışveriş sepetinizde hiç ürün yok.
Bitki katmanlama – vejetatif çoğaltma hakkında bilgi
Katmanlama yoluyla vejetatif çoğaltma
Kesimler gibi, katmanlama da elde edilen bitkilerin genotipik açıdan ana bitkiyle aynı olduğu bir bitki çoğaltma yöntemidir. Bu çoğaltma yöntemleri, bitkilerin gövdeleri veya sürgünleri bir alt tabaka ile temas ettirildiğinde kök geliştirme özelliğine dayanmaktadır. Sonuç olarak, bu yöntemler tüm bitkilere uygulanamaz, sadece belirli türlere uygulanabilir.
Katmanlama, çelikleri büyük zorluklarla kök geliştiren (Kamelya, Kordilin, Draçena, Yuka) veya tohumla çoğaltılması zor olan (Manolya, Sürünücü Ardıç, asmalar ve süs asmaları) türler için yeni bitki üretimi için etkili bir alternatiftir. Katman olarak adlandırılan yeni bitkiler, ana bitkiden ayrılmadan önce elde edilir. Sürgün ana bitkiye bağlı olduğu ve onun besin maddelerinden yararlandığı için köklenme çeliklere göre daha hızlı gerçekleşir.
Katmanlamanın dezavantajı, elde edilebilecek bitki sayısının az olmasıdır.
Bir türün katmanlama yoluyla çoğaltılması istendiğinde, ana bitkilerin özellikle bu amaç için yetiştirilmesi, hastalık, virüs ve zararlılardan arındırılmış olması, uygun şekilde gübrelenmesi ve prosedürü gerçekleştirirken çiçek tomurcukları veya çiçekleri olmaması önerilir.
Prosedür ilkbahardan başlayarak, vejetatif büyüme dönemi başlamadan önce ve Haziran sonuna kadar gerçekleştirilebilir.
Bitkinin özelliklerine bağlı olarak, katmanlama doğal olarak yapılabilir veya indüklenebilir.
- Doğal katmanlama, sürünerek büyüyen ince, esnek gövde ve sürgünlere sahip türler söz konusu olduğunda gerçekleştirilir. Bu bitkiler toprak yüzeyinde bir çalı oluştururlar çünkü sürgünleri toprakla temas ettikleri noktalarda kolayca kök salarlar. Floksa, Karanfil ve Ardıç türleri bu tür katmanlama için uygundur.
- İndüklenmiş veya yapay katmanlama, bitkinin özelliklerine bağlı olarak çeşitli yöntemlerle yapılabilir. Köklerin gelişimi, sürgünlerin bir alt tabaka ile temas ettiği andan itibaren 3-6 hafta içinde gerçekleşir.
İndüklenmiş katmanlama çeşitli tiplerde olabilir: höyük katmanlama, basit katmanlama, serpantin katmanlama veya havai köklendirme.
Höyük katmanlama
Kısa gövdeli ve taçta veya gövdede tomurcukları olan gür bitkiler için kullanılır.
Çiçekli türler arasında Antoryum cinsi (Kırmızı Antoryum ve Flamingo çiçeği) ve Pandanus veitchii için kullanılır. Bu yöntemi uygulamak için, bitkinin dibinde bu tomurcukların bir kısmını örten bir toprak tümseği yapılır. Toprakla temas ettikten sonra, tomurcuklar tabanda kökleri olan sürgünler geliştirir ve bunlar daha sonra ana bitkiden ayrılarak ekim yerine dikilir.
Ağaçlarda ve çalılarda, erken ilkbaharda tacın 10-20 cm üzerinden sapları kesin. Yeni sürgünler yaklaşık 25 cm yüksekliğe ulaştığında, tabanlarında uzunluklarının yarısına kadar bir toprak höyüğü yapılır. Elde edilen katmanlar 1-2 yıl sonra, vejetatif uyku döneminde kesilmelidir. Kesim, ana bitkinin üzerinde diğer sürgünlerin geliştiği 3-5 cm’lik bir kısım bırakılarak yapılır. Ana bitkiler artık katman elde etmek için hemen kullanılamaz, ancak güçlendirmek için dinlenmeye bırakılır.
Basit katmanlama
Dalların bükülmesini ve alt tabaka ile temas ettirilmesini içerir. Sürgünün kancalar yardımıyla sabitlendiği ve tepesinin bir tutucu ile dikey konumda desteklendiği 10-15 cm derinliğinde bir hendek açılmalıdır. Sonbaharda, vejetatif büyüme dönemi sona erdikten sonra, tabaka ana bitkiden ayrılır. Manolya veya Akçaağaç çoğaltmak için etkili bir yöntemdir.
Serpantin katmanlama
İnce, esnek gövdeli, istenilen noktalarda toprakla doğrudan temas edecek şekilde kavislendirilebilen ve yönlendirilebilen bitkiler üzerinde uygulanır. Uygun bitkiler Visterya salkımı, sarmaşık, süs asması, akasma, duvar sarmaşığı, Philodendron, Potos, Syngonium’dur. Gövdeler, düğüm noktalarının yanında, katmanların elde edilmesini istediğimiz kadar çok noktada ve gövdenin uzunluğu izin verdiği sürece bir kavrama ile yere sabitlenir. Köklendikten sonra katmanlar ana bitkiden ayrılır ve ayrı ayrı dikilir.
Havai köklendirme
Katmanlanacak dalların kancalar yardımıyla sabitlendiği 15-20 cm derinliğinde bir hendek kazmayı içerir. Bu dallar başlangıçtan itibaren toprakla örtülmez. Bu dallardan çıkan sürgünler 25-30 cm yüksekliğe ulaştığında hendek nemli toprakla örtülür. Kökler geliştikten sonra sürgünler (yeni katmanlar) ana bitkiden ayrılır ve ayrı ayrı dikilir. Taca yakın sürgünler daha sonra yeni bir katman için kullanılmak üzere bırakılmalıdır. Çin katmanlaması ardıç, dişbudak, akçaağaç, bektaşi üzümü çalısı, frenk üzümü, böğürtlen, fındık, incir vb. için kullanılır.
Hava daldırma yöntemi
Ficus, Zakkum, Kamelya, Kordilin, Kroton, Yuka, Şeflera, Draçena, Manolya gibi yere eğilemeyen kalın, uzun gövdeli türler için kullanılır. Yöntem genellikle tabanda artık yaprakları olmayan, içi boş bir görünüme sahip türler için kullanılır. Bu durumda, köklerin gelişimi için gerekli olan substrat, bir plastik örtü yardımıyla gövdeye sabitlenir. Alt tabaka olarak lifli turba veya iyi nemlendirilmiş bir yosun kullanılabilir. Substrat köklenme istenen yere sabitlenir ve başarısını sağlamak için gövde üzerinde dairesel kesikler açılabilir ve köklendirme hormonları kullanılabilir. Kök oluşumundan sonra tabaka ana bitkiden ayrılır ve ayrı olarak dikilir.
