Biber (Capsicum annuum) sebze bitkileri arasında önemli bir yere sahip olan bir bitkidir. Biberin anavatanı Amerika, Meksika, Guatemala’dır ve buradan kuzeye, ABD’ye ve güneye, Kolombiya, Venezuela, Ekvator, Brezilya vb. yayılmıştır. Biber, bitki örtüsü faktörleri için iddialı bir bitkidir ve uygun bir yetiştirme teknolojisi elde edilirse iyi büyür.  Biber zararlılardan ve hastalıklardan etkilenebilir bu nedenle doğru tedavisi çok önemlidir.

BİBERİN BAŞLICA HASTALIKLARI

VİRÜSLER

Biber salatalık mozaik virüsü (CMV)

Saldırıya uğrayan genç bitkiler, sağlıklı bitkilerin boyunun %50’si kadar, çok daha küçük bir boyuta sahiptir. Bitkinin boğumları ve dalları kısadır, bu da kümelenmiş (yoğun) bir görünüm belirler. Yapraklar küçüktür, yaprak uzuvları deforme olmuştur ve mozaik bir görünüme sahiptir (yeşil, sağlıklı doku ile koyu yeşil veya sarı doku dönüşümlü olarak). Saldırıya uğrayan gövdelerde bazen gri veya kahverengi lekeler görülebilir. Saldırıya uğrayan meyveler küçük ve deforme olmuş durumdadır. Virüs, enfeksiyon kaynağı olan tek yıllık ve çok yıllık türler olmak üzere geniş bir konukçu yelpazesine sahiptir. Konukçu örnekleri: Çobançantası, Kuş otu, kırmızı ısırgan otu vb. Hastalık çeşitli yaprak biti türleri tarafından bulaştırılır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• fideler diğer patlıcangillerin yetiştirilmediği alanlarda (domates, patlıcan vb.) üretilecektir;
• mahsuldeki ve arsa çevresindeki konukçu bitkiler (yabani otlar) yok edilecektir;
• biber kültürü diğer patlıcangillerden (domates, patlıcan, patates vb.) izole edilecektir;
• zararlı böceklerin kontrolü için insektisitlerle periyodik biber tedavilerinin gerçekleştirilmesi;
• saldırıya uğrayan bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması;
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi.

Biber tütün mozaik virüsü (TMV)

Belirtiler yetiştirilen çeşide bağlı olarak değişir. Genel olarak yapraklarda sarı lekeler görülür ve mozaik bir görünüm kazanırlar. Meyveler deforme olmuş, küçük, dairesel veya düzensiz klorotik lekeli, yeşil, sarı veya kahverengidir. Bulaşma, sağlıklı ve hastalıklı bitkiler, tarım aletleri veya makineleri, enfekte tohum ve toprak arasında doğrudan temas yoluyla olur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• ekimden önce tohum işlemesi ve fide yataklarının taban dezenfeksiyonu.
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi;
• biber yetiştiriciliğini domates, patlıcan, biber veya patates takip etmemelidir.

Biberde domates lekeli solgunluk virüsü (TSWV)

Hastalık, bitkilerin büyüyen uçlarında mozaik lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Daha sonra hastalık gelişir ve toprak üstü kısımlarda kahverengi, sarı veya koyu yeşil renkli dairesel lekeler ortaya çıkar ve bu da saldırıya uğrayan dokunun nekrozuna yol açar. Saldırıya uğrayan bitkiler sağlıklı olanlardan daha küçüktür ve az miktarda meyve üretir. Virüs, yıl boyunca enfeksiyon kaynağı olan tek yıllık ve çok yıllık türlerden oluşan geniş bir konukçu yelpazesine sahiptir. Hastalık asıl tripsler tarafından bulaştırılır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• saldırıya uğramış bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması;
• mahsuldeki ve arsa çevresindeki konakçı bitkiler (yabani otlar) yok edilecektir;
• biber kültürü diğer patlıcangillerden (domates, patlıcan, patates vb.) izole edilecektir;
• zararlı böceklerin kontrolü için insektisitlerle periyodik biber tedavilerinin gerçekleştirilmesi;
• dayanıklı biber çeşitlerinin yetiştirilmesi.

MİKOPLAZMA

Biber Stolbur hastalığı

Hastalık patlıcangiller familyasındaki tüm bitkilerde (domates, biber, patates, patlıcan) yaygındır ve mikoplazmozdan kaynaklanır. Bu hastalık çoğu Avrupa ülkesinde mevcuttur, ancak en büyük hasar kıtanın doğu kesiminde rapor edilmiştir. Yapraklarda renk değişikliği belirtileri görülür, bitki büyümeyi durdurur, çiçekler steril kalır veya küçük ve deforme meyveler oluşturur. Şiddetli vakalarda, hastalık verticilliosis’e benzer bir şişliğe neden olur, ancak bu durumda, önde gelen damarlar kahverengileşmez. Enfeksiyon kaynağı, konukçu bitkiler (Tarla sarmaşığı, cuscuta, tuzçalısı) veya hastalıklı bitkiler (domates, biber, patlıcan, patates) tarafından temsil edilir ve sağlıklı bitkilere çeşitli ağustos böcekleri (haşereler) tarafından bulaştırılır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• konakçı bitkilerin ve yaban otlarının yok edilmesi;
• mikoplazmayı bulaştıran böceklerin kontrolü;
• saldırıya uğramış bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması;
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi.

BAKTERİYOZ

Bakteriyel yaprak lekesi (Xanthomonas campestris)

Bu bakteriyoz sıklıkla domates ürünlerine de saldırır. Hafif bir saldırı durumunda, bakteri yapraklarda nekrotik lekelerin ortaya çıkmasına neden olur ve şiddetli bir saldırı bitkinin tüm hava organlarında bu lekelere neden olabilir. Hassas çeşitler çok sayıda, birleşen ve bitkiyi yapraksız bırakan lekelere sahiptir. Hastalık gövdelerde kahverengiye dönüşen uzun çatlaklar oluşturur. Saldırıya uğrayan meyveler nemli, kahverengi ve pürüzlü bir görünüme sahip dairesel lekelere sahiptir. Belirtiler yağışlı havalarda yaraların üzerinde bakteriyel eksudat görüldüğünde belirginleşir. Toprakta ve bitki kalıntıları üzerinde kalan eksudat bakteriyozun bulaşmasını sağlar.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• güvenli kaynaklardan elde edilen sağlıklı tohumların kullanılması;
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi;
• domates, patlıcan, biber veya patates ekilmiş arazilerde biber yetiştiriciliği yapılmamalıdır;
• bakır bazlı fungisitlerle kimyasal biber uygulamaları.

MİKOZİS

Gri Küf (Botrytis cinerea)

Saldırı seralarda ve poli tünellerde, yoğun yağışlı yıllarda ve tarlada kendini gösterir. En yaygın belirti, genç saplar ve yapraklar gibi etli dokuların aniden solmasıdır. Meyve üzerinde, saldırı ıslak, kahverengi lekeler şeklinde kendini gösterir ve yüksek nem koşullarında, lekelerin yüzeyinde gri bir tüylenme gelişir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• toprağın kimyasal veya termal dezenfeksiyonu;
• rasyonel gübreleme;
• yağmurlama sulamadan kaçının;
• spesifik fungisitlerle kimyasal biber uygulamaları.

Biber küllemesi (Leveillula taurica)

Patojen seralarda, poli tünellerde ve tarlalarda bitkilere saldırır. Yapraklarda sarı lekeler görülür ve bunlar beyaz tüylerle kaplanır. Hastalık gelişir ve tüyler tüm yaprağı kaplar ve tozlu bir hal alır. Saldırıya uğrayan dokular kurur ve şiddetli vakalarda hastalık bitkilerin yapraklarını dökmesine yol açabilir. Hastalık genç meyvelere ve yaprak saplarına yayılabilir. Mantar kışın toprakta direnç gösterir ve büyüme mevsimi boyunca hastalık, rüzgar, su damlacıkları veya diğer taşıyıcılar (hayvanlar, insanlar, aletler) tarafından taşınan mantar sporları yoluyla bulaşır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• genetik dayanıklılığa sahip çeşit ve melezlerin yetiştirilmesi tavsiye edilir;
• kültürün sonunda kalıntılar toplanır ve yakılır;
• hastalıklı bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması;
• derin sonbahar çiftçiliği;
• rasyonel mahsul rotasyonu (biberler domates, patates, patlıcan vb. sonrasında yetiştirilmez);
• özel fungisitlerle kimyasal biber uygulamaları.

Fusarium solgunluğu (Fusarium oxysporum)

Hastalığın ortaya çıkması 27-28 ºC’nin üzerindeki sıcaklıklar, topraktaki yüksek nem ve hafif asidik pH ile desteklenir. Etkilenen bitkilerde yapraklarda renk değişikliği ve ardından solma görülür. İlk başta, bitkiler geçici solgunluktan muzdariptir, ancak sonunda süreç geri döndürülemez. Fusariosis bir damar hastalığıdır ve gövdelerde yapılan kesitlerde damarlarda yoğun bir kahverengileşme görülür. Mantar toprakta yaşar, suyla ya da tarım alet ve ekipmanlarıyla yayılır. Kök sistemi yoluyla bitkiye nüfuz eder ve uygun koşullar altında bitkinin iki hafta içinde kurumasına yol açabilir. Mantar ayrıca enfekte tohumlar yoluyla da yayılır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• seralarda, poli tünellerde, fide yataklarında toprağın kimyasal veya termal dezenfeksiyonu;
• seralarda ve poli tünellerde bağıl nemin %85’in üzerine çıkmasının önlenmesi ve suyun durgunlaştığı topraklardan kaçınılması;
• Fusarium solgunluğuna ve Fusarium’a dayanıklı çeşitlerin kullanılması;
• ekimden önce tohum işlenmesi;
• spesifik fungisitlerle kimyasal biber uygulamaları.

Biber kök boğazı yanıklığı (Phytophthora capsici)

Saldırı yapraklarda, meyvelerde ve tohumlarda yaygındır, daha az sıklıkla gövde ve köklerde görülür. Yaprakların üst tarafında ıslak lekeler görülür ve bunlar daha sonra kahverengiye döner. Yaprakların alt tarafında, lekelerin yakınında beyazımsı bir tüylenme görülür. Etkilenen dokular kahverengiye döner ve kurur. Meyve üzerinde kahverengi, ıslak ve yumuşak lekeler görülür. Etkilenen meyvelerin tohumları, tohum materyali olarak kullanılmaz. Hastalık gövdeye saldırdığında, tabanında koyu yeşil alanlar, daha sonra kahverengi görünür ve bu semptomların ortaya çıkmasından sonra bitkide solma ve kuruma olur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• ekimden önce toprak dezenfeksiyonu ve tohum işlenmesi;
• rasyonel mahsul rotasyonu (biberler domates, patates, patlıcan vb. sonrasında yetiştirilmez);
• yağmurlama sulamadan kaçının;
• suyun durgunlaştığı arazilerden kaçınmak;
• özel fungisitlerle kimyasal işlemler.

Biber Erken Yanıklığı (Alternaria solani)

Gövde, yaprak ve meyvelerde kahverengi lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. İlk başta lekeler küçüktür, daha sonra genişleyerek eş merkezli halkalar şeklini alırlar. Uygun çevre koşulları altında, lekeler birleşir ve yaprakların büyük bölümünü kaplar ve daha sonra kurur. Meyvede, saldırı pedinkul (çiçek sapı) bölgesinde görülür ve dokunun derinliklerinde küçük, dairesel lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Lekelerin yüzeyinde, mantarın fruktifikasyonunu temsil eden siyah-gri bir tüycük oluşur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• bitki artıklarının toplanması ve yok edilmesi;
• rasyonel mahsul rotasyonu (biberler domates, patates, patlıcan vb. bitkilerden sonra yetiştirilmez);
• dayanıklı çeşitlerin kullanılması;
• spesifik fungisitlerle kimyasal biber uygulamaları.

Biber antraknozu (Colletotrichum capsici)

Saldırı, meyve yüzeyinde dairesel ve derin lekelerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Antraknozun ortaya çıkması 30 ℃ üzerindeki sıcaklıklar ve yüksek nem ile desteklenir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• bitki artıklarının yakılması;
• hasat sonrası; sertifikalı tohum kullanımı;
• mahsul rotasyonu;
• özel fungisitlerle biber uygulamaları.

Çökerten hastalığı (Pythium spp.)

Fidelere en çok zarar veren hastalıklardan biridir. Filizlenmeden 2-3 gerçek yaprak aşamasına kadar kendini gösterir. Saldırıyı takiben, toprak seviyesindeki gövdelerin dokuları kararır, ıslanır ve çürür. Hastalığın ortaya çıkması 18-30 ºC sıcaklıklar ve %90’ın üzerinde atmosferik nem ile desteklenir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• etkilenen bitkilerin mahsulden uzaklaştırılması ve toprağın dezenfekte edilmesi;
• alt tabakanın dezenfeksiyonu ve ekimden önce tohumların işlenmesi;
• aşırı sulamadan kaçınılması;
• özel fungisitlerle uygulamalar.

FİZYOLOJİK BOZUKLUKLAR

Büyüme mevsimi boyunca, bitkilerin organlarında bazı hastalıkların belirtileriyle kolayca karıştırılabilecek morfolojik değişiklikler meydana gelebilir. Bunlar, bitkideki besin eksikliklerinden veya çevresel faktörlerin etkisinden kaynaklanabilecek fizyolojik değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. En yaygın belirtiler güneş yanığı ve kalsiyum eksikliğidir.

Kalsiyum bitki yaşamında çok önemli bir elementtir. Kalsiyum eksikliği sebze ürünlerinde çok sık görülür. Bu durum meyvenin üst kısmında kendini gösterir ve dokuların kahverengileşmesine neden olur. Etkilenen bölgeye Alternaria gibi bir dizi fitopatojenik mantar kurulabilir.

Güneş yanığı, sıcak günlerde güçlü güneş ışığının etkisinden kaynaklanır. Bitkilerin en çok etkilenen organları meyvelerdir. Yanık bölgesinde gri bir renk alırlar, sertleşirler ve olgunluğa ulaşmazlar.

BAŞLICA BİBER ZARARLILARI

Sera beyaz sineği (Trialeurodes vaporariorum)

Zararlı tüm yıl boyunca sera koşullarında ve sadece yaz aylarında tarlada yetişir. Serada, koşullar uygun olduğunda 3-6 nesil boyunca gelişebilir. Yetişkinler ve larvalar yaprakları, genellikle sürgünleri kolonize eder ve saldırıdan sonra yapraklar sararır, kurur ve dökülür.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• kültürün hasadından sonra bitki kalıntılarının yok edilmesi;
• yeni bir kültürün kurulmasından önce seraların ve poli tünellerin dezenfeksiyonu;
• tuzakların kullanılması;
• spesifik insektisit uygulamaları.

Kırmızı örümcek akarı (Tetranychus urticae)

Yılda 6-10 nesil verir ve yetişkinlik döneminde, özellikle dişi olarak (erkekler genellikle daha nadirdir), ağaçların pul pul dökülmüş kabuklarının altında, dökülmüş yaprakların altında, kuru otların üzerinde veya toprağın yüzey tabakasında kışı geçirir. Saldırıya uğrayan yapraklar, akarlar tarafından bitkilerin hücre özsuyu ile beslendikten sonra belirlenen klorotik noktalara sahiptir. Saldırıyı takiben bitkilerin büyümesi durur, yapraklar kurur ve bitki tamamen tehlikeye girebilir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• belirli ürünlerle tedaviler gerçekleştirmek.

Yaprak bitleri

Polifag türlerdir, bir bitkiden diğerine veya bir türden diğerine göç ederler. Kendiliğinden oluşan florada büyürler ve daha sonra kültür türlerine geçerler. Yaprakların, çiçeklerin veya çiçek salkımlarının ve genç sürgünlerin alt tarafında bir kolonidir. Saldırıya uğrayan bitkiler durgunlaşır, sararır ve mantar saldırılarına karşı hassas hale gelir. Yaprak bitlerinin bitkilerin hücresel özsuyu ile beslenmesini, yaprakların dışkıları ile kaplanması izler, bu da saprofit mantarların yerleşmesine ve isli küf oluşumuna izin veren “bal özü” oluşturur.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• tuzakların kullanımı;
• spesifik insektisit uygulamaları.

Çay akarı (Polyphagotarsonemus latus)

Korunan alanlarda (seralar ve poli tüneller) görülen polifag bir türdür. Yaprakların, çiçek tomurcuklarının ve meyvelerin alt tarafına saldırır ve saldırıya uğrayan organlar sararır ve kıvrılır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• belirli ürünlerle tedavi uygulamak.

Tripsler

Çok sayıda kültür bitkisine saldıran, çıplak gözle görülmesi zor olan küçük zararlılardır. Büyüyen uçları, çiçekleri, yaprakları kolonize ederek çiçeklerin dökülmesine ve bitkilerin cüceleşmesine neden olurlar. Tripsler bir takım virüsleri bulaştırır.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• tuzakların kullanımı;
• özel böcek ilaçları ile tedavi uygulanması.

Pamuk kök-ur nematodu (Meloidogyne spp.)

Zararlının yılda birkaç nesli vardır. Yumurtadan çıktıktan hemen sonra larvalar kök aramak için toprakta hareket eder ve bitkilerin kök sistemine kolayca girerek doku hipertrofisine neden olan bir toksin salgılar ve etkilenen bölgelerdeki iletim damarlarını tıkar.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• özel ürünlerle toprak dezenfeksiyonu;
• sertifikalı tohum kullanımı;
• dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi.

Danaburnu (Gryllotalpa gryllotalpa)

Hepçil bir beslenmeye sahiptir, bitki substratı, canlı av (solucan ve çeşitli larvalar) veya ölü böceklerle beslenir. Bitkilerin kök sistemini kemirerek ya da toprak seviyesindeki gövdeleri keserek doğrudan zarar verir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• özel ürünlerle toprak dezenfeksiyonu.

Yeşil kurt (Helicoverpa armigera)

120’den fazla bitki türüne saldıran polifag bir zararlıdır. Larvaları zararlıdır çünkü meyveye saldırarak içini ve tohumlarını tüketirler.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• özel böcek ilaçları ile kimyasal işlemler.

Yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii)

Bu zararlı korunan alanlarda sıklıkla, tarlada ise daha az görülür. Larvalar yaprakların yüzeyinde galeriler kazar. Çoğu zaman saldırı büyük kayıplara neden olmaz. Şiddetli bir saldırı durumunda, Yaprak galeri sineği bitkinin yaprak kısımlarının önemli bir bölümüne zarar verebilir.

Önleme ve kontrol tedbirleri:

• özel böcek ilaçları ile kimyasal işlemler.