Choroby kory, pnia i obszaru między korzeniami a pniem są wywoływane przez różne grzyby, które rozprzestrzeniają się masowo w okresie wzrostu wegetatywnego. Grzyby pnia i gałęzi atakują drzewa oraz powodują raki, przy czym najbardziej podatne są drzewa zamierające, które przekroczyły maksymalny okres owocowania. Drzewa, które doznały uszkodzeń mechanicznych z różnych przyczyn i te, które są osłabione, są również celem ataków tych grzybów.

Leczenie drzew jest trudne oraz często niekompletne, dlatego skuteczniejsze i łatwiejsze jest zapobieganie pojawianiu się grzybów niż ich zwalczanie.

Hubiak pospolity (Fomes fomentarius)

Grzyby te rosną również na martwych pniach, lecz preferują żywe pnie różnych drzew liściastych, takich jak buk, wiąz, grab, dąb, jesion, topola, akacja, kasztanowiec itp. Występuje przez cały rok i powoduje białą zgniliznę drewna.

Grzyby atakują biel, a następnie wnikają do twardzieli, gdzie następuje główny atak. Zaatakowane drewno gnije i początkowo zabarwia się na ciemnobrązowo. Później drewno staje się kruche i pęka.

Zwalczanie tych grzybów jest bardzo trudne. Zapobieganie atakowi można przeprowadzić za pomocą środków fitosanitarnych.

Rozszczepka pospolita (Schizophyllum commune)

Ten saprofityczny grzyb rośnie na większości drzew liściastych i powoduje zgniliznę drewna. Można go również znaleźć na drzewach owocowych. Grzybnia rośnie między korą a drewnem i niszczy kambium, biel i łyko. Zaatakowane gałęzie wysychają oraz łatwo się łamią.

Aby zapobiec atakowi, nie wolno uszkadzać drzew.

Opieńka miodowa (Armillaria mellea)

Jest to gatunek polifagiczny, bardzo szkodliwy dla większości drzew iglastych, liściastych, owocowych i zielnych. Pojawia się na okazach w każdym wieku i powoduje białą zgniliznę drewna.

Zaatakowane drzewa mają pożółkłe liście, a gałęzie wysychają, szczególnie w górnej części korony. Żywica może być również widoczna na korzeniach lub w pobliżu obszaru między korzeniami a pniem. W ciągu roku obecność grzyba można rozpoznać dzięki jego grzybni w postaci wachlarzy.

Zgnilizna owoców (Nectria galligena)

Można go znaleźć w sadach, szkółkach, ogrodach i parkach, na drzewach lub roślinach ozdobnych. Nectria canker jest specyficzna dla jabłoni, ale także innych gatunków, takich jak buk, lipa, akacja, klon, orzech włoski, akacja japońska itp. Grzyb atakuje korę drzewa, powodując owrzodzenia. Następnie rana staje się głęboka i powoduje śmierć gałęzi lub całego drzewa, jeśli owrzodzenie znajduje się na pniu.

Zwykle raki powodowane przez tego grzyba rozwijają się w pobliżu pąka lub w pobliżu uszkodzenia spowodowanego mechanicznie przez owady (Eriosoma lanigerum), przycinanie, grad lub inne grzyby.

W miejscu infekcji pojawia się mała czerwono-brązowa plamka, która rozciąga się zarówno na powierzchnię, jak i w głąb. Kora, początkowo gładka, jest rowkowana, a w bardziej zaawansowanym stadium staje się złuszczona, a drewno pozostaje odsłonięte. Zdrowa kora reaguje, wytwarzając każdej wiosny falę tkanki okrywającej na obrzeżach dotkniętych obszarów. W ten sposób krawędzie rany pogrubiają się. Jeśli tkanka okrywająca przestaje rosnąć, zanim pokryje ranę, rozwija się ona w „otwarty rak”. W przypadku gdy tkanka zdoła całkowicie pokryć ranę, która ma wygląd spuchniętego węzła, powstaje tak zwany „zamknięty rak”. Z czasem dotknięty obszar rozprzestrzenia się i może częściowo lub całkowicie otoczyć gałąź, która wysycha od miejsca ataku.

Zapobieganie i środki kontroli:

Aby zapobiec pojawieniu się grzyba, należy pozyskiwać wyłącznie certyfikowany materiał nasadzeniowy. Narzędzia ogrodnicze muszą być dezynfekowane, nekrozy i raki na łodygach muszą być usuwane aż do osiągnięcia zdrowej tkanki, a rany muszą być pokryte roztworem na bazie miedzi, a następnie mastyksem. Zaatakowane gałęzie, które zostały przycięte, muszą zostać zniszczone przez spalenie.

 Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia drzew owocowych (Phytophthora cactorum)

Jest to choroba znana w różnych obszarach uprawy jabłoni, ale w literaturze wymieniane są również inne gatunki: grusza, morela, śliwa, wiśnia, porzeczka, agrest europejski, borówka amerykańska, truskawka i orzech włoski.

Choroba objawia się na łodydze, gałęziach oraz owocach. Zwykle atak rozpoczyna się powyżej miejsca szczepienia, w postaci mokrej plamy. Kora zmienia kolor na fioletowy, a z czasem na brązowo-szary. Tkanka pod korą jest czerwona lub brązowa, o gąbczastej konsystencji. W sprzyjających warunkach wysokiej temperatury i wilgotności grzyb może zaatakować łodygę dookoła. Atak na owoce objawia się brązową plamą o nieregularnym zarysie. Grzyb przenika do miąższu owocu i powoduje jego gnicie.

Zapobieganie:

Agrotechniczne metody zapobiegania chorobie zalecają zrównoważone nawożenie, racjonalne nawadnianie, usuwanie roślin żywicielskich dla Phytophthora cactorum oraz unikanie uszkadzania drzew.

Rak kory drzew owocowych (Phomopsis mali)

Atakuje jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie, winorośl itp. Grzyb obejmuje gałęzie, powodując raki, szczególnie w miejscu szczepienia. Masowy atak może osłabić drzewo i uszkodzić korę wokół pnia. Chorobie sprzyja wysoka wilgotność powietrza.

Nekrotyczna plamistość liści jabłoni (Sphaeropsis malorum)

Grzyb atakuje przede wszystkim jabłonie i grusze, rzadziej morele, wiśnie i śliwy. Powoduje raki w zmianach spowodowanych przez mróz, owady, cięcia, miejsca szczepienia. Chorobie sprzyja wysoka wilgotność powietrza. Źródłem infekcji są zmumifikowane owoce drzew i zrakowacenia kory.

Żagwiak łuskowaty (Polyporus squamosus)

Jest to grzyb jednoroczny, saprofityczny i pasożytniczy, rosnący zarówno na pniach drzew żywych, jak i suchych. Pojawia się pojedynczo lub w grupach na pniach orzecha włoskiego, wiązu lub innych drzew liściastych. Można go znaleźć szczególnie wiosną, w kwietniu-maju, ale można go również znaleźć latem lub jesienią.

Kapelusz może osiągnąć średnicę 60 cm, ma kształt wachlarza, z głębokim otworem w obszarze wstawienia łodygi. Kolor kapelusza waha się od żółtego do brązowego i jest pokryty brązowymi łuskami, które z czasem ciemnieją. Łodyga jest krótka, skierowana w stronę kory drzewa.

Grzyb powoduje białą zgniliznę pnia lub gałęzi, na których rośnie. Początkowo drewno staje się kruche, gąbczaste, a później w zaatakowanej części pojawiają się ubytki. W ten sposób drewno łatwo pęka. Zwykle owocnik grzyba (kapelusz) pojawia się na ranie pnia lub gałęzi, a grzyb wnika w drewno przez tę ranę.

Zapobieganie i środki kontroli:

W przypadku pojawienia się tego grzyba należy usunąć jego owocnik, oczyścić porażoną część i potraktować fungicydami miedziowymi. Aby chronić zraniony obszar, należy zastosować mastyks.

Gruzełek cynobrowy (Nectria cinnabarina)

Choroba występuje na gałęziach drzew, krzewów i gatunków leśnych, które są narażone na niskie temperatury lub atak owadów i różnych grzybów. Atak następuje w okresie wzrostu wegetatywnego i objawia się wysychaniem gałęzi oraz kory, które następnie pokrywają się czerwonawymi krostami grzybni. Grzyb penetruje korę wraz z drewnem i zużywa ligninę, a drewno nabiera białawego koloru z powodu pozostałej celulozy. Przenoszenie z roku na rok odbywa się za pośrednictwem grzybni, a rozprzestrzenianie się w okresie wzrostu wegetatywnego odbywa się za pośrednictwem zarodników.

Zapobieganie i środki kontroli:

Suche i osłabione gałęzie należy usunąć, rany zdezynfekować fungicydami miedziowymi i pokryć mastyksem. Zaleca się racjonalne stosowanie nawozów oraz przestrzeganie technologii uprawy w zależności od gatunku.

Fusicoccum amygdali

Jest to powszechna choroba drzew brzoskwini i moreli, powodująca znaczne szkody. Grzyb wnika przez rany spowodowane cięciem, atakiem owadów lub gradem. Atak objawia się na jednorocznych pędach, zaczynając wiosną i kontynuując w kolejnych latach. Wokół pąków lub u podstawy nowych pędów pojawiają się czerwono-brązowe lub ciemnobrązowe plamy. Objawom towarzyszy obecność śluzu. Na liściach pojawiają się duże, brązowe plamy o nieregularnych kształtach. Zaatakowane owoce gniją. Grzyb wytwarza toksynę fuzikocynę, która wysusza zaatakowane pąki i pędy.

Grzyb utrzymuje się w zaatakowanych gałęziach, wiosną rozwijając owocniki i zarodniki. Po zranieniu zarodniki zapewniają wzrost grzyba oraz występowanie nowych infekcji.

Zapobieganie i środki kontroli:

Zabiegi przeprowadzane jesienią po odpadnięciu liści i wiosną, przed nabrzmiewaniem pąków, mogą ograniczyć atak tego grzyba. W przypadku wystąpienia choroby zaleca się usunięcie i zniszczenie porażonych części oraz zastosowanie zabiegów fungicydami miedziowymi.

Rak Leucostoma (Valsa leucostoma)

Choroba ta występuje w starych oraz niepielęgnowanych sadach śliwowych, morelowych i brzoskwiniowych. Gałęzie zaatakowanych drzew mają niewiele małych liści o żółtym zabarwieniu, które przedwcześnie opadają. Gałęzie te wysychają od góry do dołu. Na korze pędów pojawiają się szare lub brązowe plamy, które stają się większe. Gdy choroba zaatakuje sadzonki, może spowodować ich całkowite wyschnięcie. Na zaatakowanych gałęziach pojawiają się śluzowate wycieki i owocniki grzyba w postaci białawych dysków.

Infekcja na młodych gałęziach objawia się w postaci przebarwionych i pogłębionych obszarów, wykazujących ciemne oraz jasne koncentryczne obszary. Plamy te pojawiają się zwykle wokół wysuszonych zimą pąków. Jednoroczne pędy, znajdujące się w centrum korony, są bardziej podatne na atak. Atak na pień i starsze gałęzie objawia się rakami, którym towarzyszy nadmierna ilość śluzu.

Grzyb zimuje w korze gałęzi w postaci odpornego grzyba. Wiosną rozwijają się zarodniki, które zapewniają nowe infekcje.

Zapobieganie i środki kontroli:

Zaatakowane gałęzie należy usunąć, rany powstałe po przycinaniu traktować fungicydami miedziowymi, a na koniec zastosować mastyks, aby osłonić te obszary. W celu ochrony drzewa przed atakiem tego grzyba, zaleca się zwalczanie szkodników, przycinanie, uprawę odmian odpornych na zimno, nawożenie i prawidłowe podlewanie drzew.

ZWALCZANIE GRZYBÓW ROSNĄCYCH NA DRZEWACH

Prace pielęgnacyjne obejmują czyszczenie kory i dziupli w okresie spoczynku. Kora powinna być zeskrobywana specjalnymi narzędziami, aż do usunięcia martwej tkanki, porostów i mchu. Po zeskrobaniu, na zeskrobane części nakłada się skoncentrowany roztwór. Czynności muszą być wykonywane ostrożnie, aby nie uszkodzić żywej części kory. Wgłębienia powinny być czyszczone i dezynfekowane tym samym roztworem. Na powstałe rany nakłada się mastyks.

Złotorost ścienny (Xanthoria parietina)

Gatunki porostów są bardzo liczne i różnorodne, z czasem zidentyfikowano ponad 13 000 gatunków. W ostatnich latach dokonano licznych badań i odkryć dotyczących warunków sprzyjających ich pojawianiu się oraz wzrostowi. Większość gatunków porostów preferuje silne światło i wysoką wilgotność wraz z umiarkowanymi temperaturami. W związku z tym można je znaleźć na różnych wysokościach i w różnych warunkach klimatycznych. Zidentyfikowano również gatunki, które bardzo łatwo się przystosowują i mogą wytrzymać trudniejsze warunki (obszary alpejskie, arktyczne lub pustynne), zmniejszając swój metabolizm przez długi czas. Większość gatunków porostów jest wrażliwa na zanieczyszczenia, a ich obecność lub brak wskazuje na jakość powietrza.

Czym są porosty?

Porosty to szczególna grupa organizmów, które powstają w wyniku trwałego współistnienia grzyba i algi. Powstałe w ten sposób ciało wegetatywne jest całkowicie odmienne pod względem morfologicznym, strukturalnym i fizjologicznym w porównaniu z dwoma partnerami, którzy tworzą symbiozę.

Grzyb nie jest w stanie wyprodukować własnego pożywienia, więc jest zależny od innej formy życia. Zielone algi mają zielony pigment, chlorofil, dzięki czemu mogą przeprowadzać fotosyntezę i wytwarzać składniki odżywcze. Alga otoczona grzybem dostarcza mu pożywienia niezbędnego do życia. W ten sposób porosty same wytwarzają niezbędne pożywienie i nie żywią się korą drzew, wykorzystując ją jedynie jako podporę.

Porosty i drzewa

Porosty są powszechne na pniach i gałęziach drzew, ponieważ ich kora zapewnia odpowiednie miejsce do gromadzenia światła, wody i substancji unoszących się w powietrzu. Znajdujemy je również na zdrowych drzewach, ale w większości przypadków porosty występują na drzewach starych, podupadających lub w stresujących warunkach. Znajdujemy je częściej na pniach oraz gałęziach starych drzew, ponieważ mają one częściowo pozbawioną liści koronę, co zapewnia porostom więcej światła. Ponadto złuszczona, szorstka kora jest dla nich lepszym wsparciem.

Często obecność porostów wiąże się z przyczyną chorób drzew. Badania wykazały, że porosty nie są szkodliwe dla drzewa, ale inne grzyby mogą wnikać w martwą tkankę i uszkadzać drewno. Dlatego też martwa tkanka drzewa musi zostać usunięta.

Nawet jeśli nie są bezpośrednio szkodliwe, porosty są żywicielami patogenicznych grzybów i owadów. Fragmenty, na których rosną porosty, można oczyścić poprzez zeskrobanie, a następnie potraktować fungicydem miedziowym i pokryć mastyksem.