Brzoskwinia zwyczajna (Prunus persica) to drzewo owocowe z rodziny różowatych, uprawiane ze względu na aromatyczne owoce. Pochodzi z Chin, a w Europie zostało wprowadzone do kultury przez Rzymian. Obecnie jest uprawiane we wszystkich sprzyjających obszarach globu. Jest to raczej wymagające drzewo w stosunku do czynników wegetacyjnych. Preferuje gleby lekkie, dobrze przepuszczalne i dobrze nasłonecznione. Ponadto temperatury podczas wegetacji nie powinny być niższe niż 7 ° C. Brzoskwinia jest bardzo wrażliwa na późne przymrozki. Liście brzoskwini mają lancetowaty kształt, a kwiaty są małe, pojedyncze, o różnych kolorach (różowo-białe). Owocem jest kulisty pestkowiec z delikatnym, pachnącym i soczystym miąższem. Brzoskwinie mają wysoką wartość odżywczą i zawierają cukry, białka, witaminy (B1, B2, B6, A, E), potas, fosfor, wapń, sód, cynk, żelazo, miedź.

GŁÓWNE CHOROBY BRZOSKWINI

WIRUSY

Szarka (wirus ospowatości śliwek)

Na liściach tworzą się okrągłe przebarwienia, obejmujące wszystkie liście. Objawy znikają w gorących miesiącach letnich. Na owocach pojawiają się żółte okrągłe plamy, bardzo widoczne na niedojrzałych owocach. Zainfekowane owoce przedwcześnie opadają z drzewa. W przypadku silnego ataku, okrągłe plamy pojawiają się również na nasionach. Wirus rozprzestrzenia się poprzez zainfekowany materiał nasadzeniowy, przez skoczki, mszyce i pyłki.

Metody zapobiegania i kontroli:

• stosowanie zdrowych szczepów i podkładek;
• izolacja przestrzenna pomiędzy sadami, w których uprawiane są pestkowe drzewa owocowe;
• usuwanie chwastów i krzewów w pobliżu sadów;
• stosowanie insektycydów w celu kontroli populacji owadów.

Wirus plamistości śliwy

Objawia się pojawieniem się na liściach żółto-zielonych plam, różniących się kształtem i rozmiarem. Po ataku drzewo brzoskwiniowe staje się bardzo wrażliwe na niskie temperatury zimowe. Objawy tej choroby są najbardziej widoczne w maju-czerwcu. Wirus ten jest przenoszony przez szczepienie.

Metody zapobiegania i kontroli:

• stosowanie zdrowych szczepów i podkładek;
• sprawdzanie sadzonek przed sadzeniem.

BAKTERIOZY

Rak bakteryjny brzoskwini (Pseudomonas syringae pv. morsprunorum)

Choroba ta objawia się na młodych pędach, liściach i owocach. Na liściach pojawiają się małe, okrągłe, wodniste plamy. Gdy wilgotność jest wysoka, na powierzchni plam pojawia się wysięk bakteryjny. Przy suchej pogodzie zaatakowane tkanki wysychają i odpadają od liścia. W ten sposób liście brzoskwini mają podziurkowany wygląd. Silny atak powoduje defoliację. Na owocach pojawiają się małe czerwono-brązowe plamki.

Atak powoduje deformację owoców i pękanie miąższu. Z tego powodu brzoskwinie tracą wartość handlową. Na pędach pojawiają się długie plamy, kora brązowieje i ulega zniszczeniu. Na ranach pojawia się lepki płyn charakterystyczny dla bakteriozy. Rany powiększają się z roku na rok i mogą przekształcić się w otwarte nowotwory. Bakterie dostają się do drzewa przez aparaty szparkowe, ale większość infekcji występuje podczas szczepienia.

Metody zapobiegania i kontroli:

• stosowanie zdrowych szczepów i podkładek;
• zabiegi chemiczne fungicydami na bazie miedzi.

Guzowatość korzeni (Agrobacterium radiobacter pv. tumefaciens)

Choroba objawia się pojawieniem się guzów (galasów), które mają różne rozmiary, w zależności od wieku rośliny i dotkniętego organu. Początkowo małe, gładkie, miękkie guzy pojawiają się na korzeniach, łodygach, rzadziej na gałęziach lub liściach. Z czasem guzy powiększają się, stają się brązowe lub brązowo-czarne, mają szorstki charakter. Patogen dostaje się do drzewa brzoskwiniowego poprzez rany spowodowane przez nicienie, grad, owady itp. Ponadto pojawieniu się tej choroby sprzyjają temperatury od 22 do 30 ° C i wilgotność powietrza wynosząca 80%.

Metody zapobiegania i kontroli:

• sortowanie sadzonek przed sadzeniem;
• sad powinien zostać założony na odpowiednio przygotowanym gruncie;
• dezynfekcja nożyczek i narzędzi podczas przenoszenia z jednego drzewa na drugie;
• przycinanie dotkniętych gałęzi do zdrowego obszaru, 
• stosowanie mieszanki Bordeaux i pokrywanie ran leczniczym mastyksem;
• moczenie korzeni sadzonek w roztworze mieszaniny Bordeaux 1%;
• wykonywanie zabiegów podczas wegetacji produktami na bazie miedzi.

MYKOZY

Brunatna zgnilizna (Monilinia laxa)

Choroba ta atakuje wszystkie organy nadziemne drzew, powodując znaczne szkody w zimnych i deszczowych latach. Zaatakowane liście zwisają bez odpadania, kwiaty brązowieją i wysychają, a gałęzie wyginają się w kształt haka. Młode owoce wysychają, brązowieją, a następnie masowo opadają. Miąższ dojrzałych owoców gnije, a na zewnątrz pojawiają się żółto-szare poduszki. Na koniec owoce ulegają mumifikacji i pozostają na drzewie, zapewniając przenoszenie choroby w następnym roku. Grzyb zimuje na zmumifikowanych owocach i w korze zaatakowanych gałęzi.

Metody zapobiegania i kontroli:

• zbieranie i niszczenie zaatakowanych owoców;
• przycinanie i palenie zainfekowanych gałęzi;
• przycinanie dotkniętych gałęzi aż do zdrowego obszaru;
• stosowanie mieszanki Bordeaux 4-5% i pokrywanie ran leczniczym mastyksem;
• wykonywanie zabiegów chemicznych w okresie spoczynku przy użyciu produktów na bazie miedzi;
• przeprowadzanie zabiegów zapobiegawczych w okresie wegetacji z użyciem określonych fungicydów.

Choroba dziurkowatości (Stigmina carpophila)

Choroba ta jest powszechna w zaniedbanych sadach i powoduje znaczne uszkodzenia drzew pestkowych. Na liściach pojawiają się okrągłe plamy, w pobliżu których tkanki brązowieją i ostatecznie odrywają się od reszty liścia. Na owocach pojawiają się punkcikowate formacje, otoczone czerwono-fioletową obwódką. Miąższ owocu traci konsystencję i smak. Na pędach grzyb powoduje brązowienie, a następnie rany, z których wycieka gumoza. Ta forma ataku jest bardzo niebezpieczna, ponieważ wysusza pędy, na których powstają pąki owocowe. Zarodniki zapewniają rozprzestrzenianie się grzyba i opierają się zimą klejowi, który wycieka z ran. Ponadto grzyb może zimować w postaci grzybni na powierzchni gałęzi.

Metody zapobiegania i kontroli:

• przycinanie i palenie porażonych gałęzi;
• rany powstałe w wyniku cięć powinny zostać pokryte mastyksem;
• po przycięciu drzewa należy używać mieszanki Bordeaux 4-5%;
• zabiegi zapobiegawcze należy stosować w okresie wegetacji z użyciem określonych fungicydów.

Mączniak prawdziwy (Sphaerotheca pannosa var. persicae)

Atak objawia się pojawieniem się białych plam na liściach młodych pędów. Rozszerzają się one i pokrywają cały liść. Choroba postępuje, a grzybnia staje się szara i zakurzona. Zaatakowane tkanki marszczą się i wysychają. Grzyb atakuje również młode owoce. Owoce pękają i gniją.

Metody zapobiegania i kontroli:

• zrównoważone nawożenie;
• uprawa odmian odpornych;
• palenie pędów i zaatakowanych owoców;
• zabiegi chemiczne w okresie wegetacji z użyciem określonych fungicydów.

Kędzierzawość liści brzoskwini (Taphrina deformans)

Choroba atakuje głównie liście, ale w sprzyjających latach może zaatakować owoce i pędy. Młode liście mają pęcherze na górnej części lub są zdeformowane i przez to posiadają większe rozmiary niż zdrowe. Ponadto zaatakowane liście mają czerwonawy kolor, a później żółkną. Zaatakowane gałęzie oraz pędy wzrastają powoli i są wrażliwe na zimowe przymrozki. Atak na owoce jest bardzo rzadki i objawia się pojawieniem się małych, białawych plam, w pobliżu których tkanki gniją.

Metody zapobiegania i kontroli:

• uprawa odpornych odmian drzew brzoskwini;
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych fungicydów.

Fusicoccum amygdali

Na młodych pędach, wokół pąków, pojawiają się brązowe plamy. Liście mają oparzenia na krawędziach, a zaatakowane owoce gniją. Zarodniki grzyba dostają się do rośliny poprzez rany powstałe w wyniku przycinania, ataku owadów lub gradu.

Metody zapobiegania i kontroli:

• przycinanie i palenie zaatakowanych gałęzi;
• rany powstałe w wyniku cięć należy pokryć mastyksem;
• przeprowadzanie zabiegów z użyciem określonych fungicydów.

GŁÓWNE SZKODNIKI DRZEW BRZOSKWINIOWYCH

Owocówka jabłkóweczka (Cydia pomonella)

Jest to gatunek polifagiczny, który atakuje kilka gatunków drzew owocowych. Larwy w różnym wieku zajmują owoce. Samice składają jaja bezpośrednio na owocach lub na liściach w ich pobliżu. Po wykluciu larwy drążą tunele w zaatakowanych owocach, pozostawiając w nich odchody. W ten sposób owoce nie mogą być spożywane.

Metody zwalczania:

• stosowanie pułapek feromonowych do identyfikacji dorosłych osobników;
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Kuprówka rudnica (Euproctis chrysorrhoea)

Jest to gatunek polifagiczny, który atakuje kilka drzew i drzew owocowych. Wydaje jedno pokolenie rocznie i zimuje jako larwa w kokonie na szczycie pędów. Larwy atakują pąki oraz liście i mogą powodować defoliację drzew. Aby wykryć obecność tego szkodnika, należy bardzo dobrze zbadać drzewo brzoskwini.

Metody zwalczania:

• usuwanie gałęzi, na których obecne są larwy;
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Oprzędnica jesienna (Hyphantria cunea)

Jest to gatunek polifagiczny, który atakuje drzewa ozdobne (morwy, platany itp.), a także gatunki drzew owocowych. Wydaje dwa pokolenia rocznie i zimuje jako poczwarka w powierzchniowej warstwie gleby. Owad ten powoduje defoliację drzew, a tym samym spadek produkcji owoców. Gąsienice bytują na spodniej stronie liści i zaczynają je zjadać. Budują również rodzaj gniazda, wewnątrz którego żerują.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Skośnik brzoskwiniaczek (Anarsia lineatella)

Rozwija trzy pokolenia rocznie i zimuje jako larwa pod złuszczoną korą. Wiosną opuszczaja zimowe schronienie i atakuje pąki. W młodych pędach larwy wygryzają dziury. Nowo powstałe samice składają jaja na pąkach, a larwy penetrują owoce wczesnych odmian. Larwy kolejnych pokoleń penetrują owoce w fazie dojrzewania, gdzie drążą głębokie tunele.

Metody zwalczania:

• przycinanie i niszczenie porażonych gałęzi (pędów);
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Roztocza

Szkodniki te są bardzo trudne do zauważenia gołym okiem. Są to gatunki polifagiczne, które atakują wiele roślin i drzew owocowych, zarówno gatunki uprawne, jak i spontaniczne. Żywią się sokiem komórkowym. Po ataku liście mają wygląd pergaminu, kwiaty zanikają, a drzewo brzoskwiniowe przestaje rosnąć.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Owocówka południóweczka (Grapholita molesta)

Wydaje 3-4 pokolenia rocznie i zimuje jak larwa w jedwabistym kokonie w pęknięciach kory. Ta ćma atakuje pędy, liście oraz owoce brzoskwini, lecz największe szkody wyrządza owocom. Larwy pierwszych pokoleń atakują pędy i żywią się nimi, powodując duże szkody w nowo założonych sadach oraz szkółkach. Larwy III i IV pokolenia powodują znaczne uszkodzenia owoców. Wnikają do owocu przez część ogonkową lub „czubkową” i wygryzają nieregularne tunele wokół pestki. Owoce przestają rosnąć, gniją i opadają.

Metody zwalczania:

• przycinanie i niszczenie zaatakowanych owoców oraz pędów;
• stosowanie pułapek wabiących;
• zabiegi chemiczne stosowane przy użyciu określonych środków owadobójczych.

Tarcznik niszczyciel (Quadraspidiotus perniciosus)

Jest to gatunek polifagiczny, który atakuje ponad 200 gatunków roślin. Wydaje 1-3 pokolenia rocznie i zimuje w formie larwy na korze zaatakowanych gatunków. Samice oraz larwy rozprzestrzeniają się na wszystkie organy zaatakowanych roślin, w tym owoce, które żywią się sokiem komórkowym roślin żywicielskich. W przypadku zmasowanego ataku, osłony chroniące ciało owada nakładają się na siebie i duszą drzewa. Hamują one wzrost, a po 2-3 latach powodują usychanie roślin.

Metody zwalczania:

• stosowanie zabiegów w okresie spoczynku produktami na bazie olejów ogrodniczych;
• czyszczenie gałęzi szorstką szczotką
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Mszyce

Są to gatunki polifagiczne, które migrują z jednej rośliny na drugą lub z jednego gatunku na inny. Rosną na naturalnie występującej florze, a następnie przenoszą się na gatunki uprawne. Tworzą kolonie na spodniej stronie liści, kwiatów lub kwiatostanów i młodych pędów. Owady żądlą i wysysają sok komórkowy, powodując stres u rośliny. W przypadku silnego ataku powoduje to spadek odporności drzewa na choroby.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Owocówka śliwkóweczka (Cydia funebrana)

Gatunek ten atakuje pestkowe drzewa owocowe (w tym brzoskwinie). Rozwija dwa pokolenia rocznie, a zimuje w kokonie pod korą drzew lub w różnych osłoniętych miejscach. Larwy wnikają do owoców i żywią się miąższem oraz nasionami. Zaatakowane owoce przestają rosnąć i opadają. Larwy nadal żerują na opadłych owocach. Po żerowaniu wychodzą z owoców i szukają odpowiedniego miejsca na zimę.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych insektycydów.

Sciaphobus squalidus

Jest to niebezpieczny gatunek, który atakuje zwłaszcza pąki kwiatowe. Rozwija pokolenie w wieku dwóch lat i zimuje jako dorosły osobnik w powierzchniowej warstwie gleby. Wiosną dorosłe osobniki pojawiają się wspinając się na drzewa i żerując na pąkach kwiatowych. Larwy nie są szkodliwe dla drzew, żywią się korzeniami spontanicznych roślin zielnych.

Metody zwalczania:

• mobilizacja gleby w sadzie (jesienią);
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych insektycydów.

Kwieciak jabłkowiec (Anthonomus pomorum)

Rozwija jedno pokolenie rocznie, a zimuje jako dorosły osobnik w osłoniętych miejscach (kora). Dorosłe osobniki pojawiają się wiosną i żerują na młodych liściach. Samice składają jaja w kwiatach lub pąkach kwiatowych. Larwy żerują wewnątrz kwiatów lub pąków.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Wciornastki

Są to małe szkodniki, trudne do zauważenia gołym okiem, atakujące wiele upraw lub drzew owocowych. Kolonizują wierzchołki wzrostu, kwiaty i liście, powodując obumieranie kwiatów i stagnację wzrostu drzew.

Metody zwalczania:

• stosowanie pułapek wabiących;
• zabiegi chemiczne z użyciem określonych środków owadobójczych.

Perotis lugubris i Czerniec ciemny (Capnodis tenebrionis)

Szkodniki te atakują różne gatunki drzew i drzew owocowych, ale preferują drzewa brzoskwiniowe oraz morelowe. Osobniki dorosłe żerują na pąkach, liściach i pędach sadzonek, a larwy żerują w tunelach na poziomie korzeni. Zaatakowane drzewa usychają w wyniku ataku, a największe szkody odnotowuje się w szkółkach.

Metody zwalczania:

• zabiegi chemiczne z użyciem określonych insektycydów.